Groente kan mooi zijn: de ‘eetbare’ tuin rekt je smaak op

 
Eten uit eigen tuin is niet alleen meer een genoegen, voor wie er een volkstuin of groentetuin op na houdt. Er zijn veel manieren om eetbare gewassen aan de siertuin toe te voegen. Een doeltreffende manier is om groenten of vruchten dragende gewassen in pot(ten) te zetten of tussen sierplanten in te planten. Een rage, die zoetjes aan ‘poot aan de grond’ heeft gekregen en, mits goed toegepast, een verrijking van de tuin is.

Zonder het misschien bewust te beseffen raken we internationaal geörienteerd. Dat proces gaat langzaam, maar wie dacht er in het verleden nog aan om China te (kunnen) bezoeken of India, Japan of Mexico? Grenzen lijken haast niet meer te bestaan.

Groenten en sierplanten gaan goed samen

Angstvallig worden grenzen nog op slot gehouden voor zaken die het daglicht niet kunnen verdragen of om ‘wat dan ook’ af te schermen.
Gelukkig kunnen we alles eten wat de wereld zoal te bieden heeft; we importeren via luchtbruggen of verbouwen het zelf als het de moeite loont. ‘Vreemde’, exotische groenten veroveren de markt, zoals paprika in het verleden. We leren eten en leven met instantsauzen, eten bloemen en waarderen of verafschuwen het ‘vreemde’. Paksoi, amsoi, tatsoi, basella en antroewa sieren de groentestalletjes op de markt. We kijken er niet eens meer van op.

‘Onze smaak wordt opgerekt’, ook waar het om tuinieren gaat. Steeds meer planten dienen zich aan om in de tuin gezet te worden. Invloeden uit de hele wereld worden zichtbaar in de cultuur: eten of dineren zoals u wilt beperkt zich niet meer alleen tot typisch Nederlandse gerechten, het sortiment kamerplanten dijt uit, het inrichten van de tuin hinkt van barok tot en met ‘minimal art’, de mode wordt niet meer alleen gedicteerd vanuit Parijs. Bestaande tradities staan onder spanning: verrijking of vervaging?

Eetbare planten zijn ook mooi

Eetbare planten noemen we groente. Naast bladgroenten is er veel meer eetbaar zoals de bloem van het eetbare viooltje of de Oost-Indische kers.
Kruiden zijn ook zo’n voorbeeld, waarvan hoofdzakelijk de bladeren worden gebruikt en gegeten.
Afgezien van het nut, die tal van gewassen voor mensen hebben, zijn er talrijke soorten die

Aardbeiplanten in pot: geen bijzonderheid

beslist het aanzien waard zijn en een plekje in de tuin verdienen. Waarom zou niet ‘het nuttige met het aangename’ kunnen worden verenigd? Sier-, fruit- en groentetuin worden in de tuinkunst nog steeds apart van elkaar gelegd. Maar… dat verandert heel geleidelijk – ’t sluipt binnen, het ‘vreemde’ is vanzelfsprekend. Het aardbeienbedje in de tuin verheft zich boven de grond, wordt haast tot een sculptuur gemaakt, een aarbeienplant in pot is geen bijzonderheid meer.

Verbouw van verschillende koolsoorten is typisch Nederlands.

Boerenkool door vorst berijpt

In het najaar herken je de ‘koolstreek’ nog steeds blindelings aan de geur die van kool uitgaat. Savooien-, witte en Chinese kool scoren nog steeds goed binnen onze grenzen waar het om het eten ervan gaat. Boerenkool is in trek wanneer het stevig vriest en evenaart snert, waarmee het de strijd moet aanbinden. Een boerenkoolplant is, ook al bloeit die niet, best mooi om te zien en zeker wanneer er een waas van rijp overheen ligt. Een (veel) geziene gast in de border is boerenkool echter nog niet.

In plaats van boerenkool houden we het liever nog even op sierkool, hetzij in pot

De sierkool heeft inmiddels de (sier)tuin al veroverd

of in de volle grond. De veelkeurigheid van sierkool zal daar wel debet aan zijn. In z’n verschijningsvorm heeft sierkool toch alles weg van boerenkool? De veelkleurigheid wint het van de sobere kleur die gewone boerenkool heeft; een associatie met de veelkleurige border? Sierkool is eetbaar, de smaak is niet zo denderend als die van de gewone variëteiten.

Heel veel groenten en kruiden lenen zich goed om in pot te groeien. Als de tuin in grootte

Groenten en kruiden in pot zijn goed in de tuin in te voegen

eigenlijk te klein is om een gedeelte als groentetuin in te richten, bieden potten en bakken uitkomst. Planten in potten is niet alleen voor balkons een noodzaak, ook in de (kleine) tuin laten potten en bakken zich goed invoegen. Een ‘verloren’ hoekje, een open plek in de border laat zich goed en handig vullen met zo’n mobiel stukje tuin. Het is het begin van de eetbare tuin.
Het geschiktst hiervoor zijn compact groeiende planten, die weinig windgevoelig zijn. Kruiden, courgette, tomaat, koolrabi en aardbeien zijn leuke planten om door kinderen te (laten) verzorgen; ze leren zien hoe iets groeit, een praktische plantkundeles.

Voor wie een wat grotere tuin of een ‘verloren’ hoekje in de tuin heeft, is het leuk om door

Zelf worteltjes verbouwen is leuk voor kinderen

(je) kind(eren) worteltjes te laten verbouwen. Op een licht humeuze grond groeien ze goed. Zonder al te veel moeite en werk kan er worden gezaaid op richels in april – mei. De zaadjes moeten op voldoende afstand van elkaar worden gelegd op een diepte van ca 6 – 8 cm. Het loof van wortels is mooi ingesneden en diepgroen van kleur. Het geeft een mooi effect naast grijstinten in de border, zoals die van lavendel en de eenjarige Senecio bicolor. Eind augustus, begin september kan er worden geoogst. Ze smaken nog lekker ook.

Verse kruiden bij de hand hebben is niet alleen plezierig, sommige soorten bloeien ook erg mooi.

Bloeiende bieslook

Alle kruiden zijn zonder meer geschikt om in pot of bak te groeien. In de volle grond worden ze mischien wel wat hoger en breder, maar dat moet toch geen bezwaar zijn om ze niet in pot of bak te houden. Kruiden passen goed in een border met vaste planten: in pot of in de volle grond. Er hoeft niet speciaal een kruidenborder of hoekje met buxushaagjes omheen te worden aangelegd. Niet alle kruidenplanten zijn overjarig. Let daarop als u zaad of plantjes koopt.
Bieslook is een kruid, dat je het beste zaait. De beste tijd is in april, later kan ook. Zaai in kleine hoeveelheden met een tussenpoos van veertien dagen. Dit verlengt de mogelijkheid tot gebruik in de tijd van de verschillende zaaisels. Is bieslook eenmaal afgesneden, dan groeit die nauwelijks meer aan. Van een teveel aan bieslook kan altijd nog een pesto worden gemaakt of je vriest het in.

Heerlijk geurend en fraai bloeiend kruid		Kruiden kunnen op azijn worden gezet

Dille (links) is heerlijk om bij visgerechten en in sauzen te gebruiken. Het is een eenjarig kruid en al in cultuur sinds mensenheugenis. Zowel het blad als het zaad is een waardevol keukenkruid. Gezaaid (in maart) op een warme en zonnige plaats, gedijt dille het beste. Hou de grond vochtig.
Dille, basilicum en dragon zijn prima kruiden om op azijn in fles te bewaren.