’t Geheim van de goede tuin: verlichting

Er is een aantal redenen waarom je verlichting kunt aanbrengen. Maar het is niet zo dat daarmee ooit daglicht kan worden bereikt. Juist het verschil tussen dag en avond, met z’n eigen sfeer om beelden van de tuin te benadrukken, verlengt het plezier.

Veel tuinen zijn in de avonduren een ‘black spot’. Wanneer de tuin wordt gezien als een verlengstuk van het wonen en die buitenruimte ook goed aansluit op de woonkamer, is er reden te meer om met

buitenverlichting die ruimte erbij te betrekken. Het tegenargument kan niet meer zijn dan de kosten van het stroomverbruik. Moderne tuinverlichting werkt op 12 volt laagspanning of werkt op zonne-energie die opgeslagen wordt in een accu. Het is ook niet meer nodig om een lichtschakelaar te bedienen; een tijdklok of sensor regelt alles feilloos. De nieuwe generatie tuinverlichting is bovenal veilig. Kortsluiting kan nauwelijks meer optreden.
Functionele verlichting is de tuin ontgroeid: de tuin is ook ’s avonds een woondecor.

Redenen voor tuinverlichting zijn o.m.:

– Verlichting werkt als gids om je weg te vinden.
– Verlengt het plezier in het kijken naar de tuin.
– Zorgt voor een bijzondere sfeer van de tuin in de donkere uurtjes.
– Geeft een meerwaarde aan de tuin door verlenging van het gebruik ervan.
– Creëert een esthetisch licht- en schaduwspel.
– Weerhoudt inbrekers.

Zowel functioneel als esthetisch

Functioneel is een verlichting waar je wat aan hebt. Je wilt niet op de tast de voordeur, de garage of het schuurtje vinden: je moet het kunnen zien. Functioneel is ook verlichting boven de tafel op het terras, wanneer je in de zomer ’s avonds buiten zit. Verlichting van een (buiten)zwembad maakt ook dat je er vaker een verfrissende duik neemt.
Om te voorkomen dat je bezoek, gestruikeld over het tuintrapje, zomaar binnenvalt, is verlichting van zo’n ‘fenomeen’ ook heel erg aan te bevelen…
Kortom, er zijn nogal wat situaties denkbaar waar verlichting niet alleen functioneel, maar ook een teken van gastvrijheid en zorgzaamheid is.

Verlichting die een esthetisch genoegen schept, is geen pure onzin of luxe. Waarom zou je je alleen in huis omringen met dingen die mooi zijn? Een fraai aangelegde tuin hoort evenzeer tot het woongenot. Mooie dingen in de tuin – of het nu een karaktervolle boom of struik is of een ornament – verdienen het ook om in de schijnwerpers te worden gezet. Waarom zou je ’s avonds vanuit de huiskamer in een donker gat willen kijken? Is de tuin het aanzien overdag waard, dan geldt dat ook wanneer het donker is. Het maanschijnsel is ontoereikend om alles wat de moeite waard is te accentueren. Verlichten dus.

Het verschil in functionele verlichting ten opzichte van esthetisch zit ‘m in raffinement. Bij functionele verlichting gaat het om puntverlichting met een hoge mate van verstrooiing van de lichtbundel. Een esthetische verlichting legt nadruk op zaken die de moeite waard zijn om gezien te worden; het schept een bijzondere illusie en heeft een hoog betoveringsgehalte.

Kies beproefde en veilige verlichtingsarmaturen

Er zijn veel buitenverlichtingsartikelen te koop. Het behoeft geen betoog dat ze aan strenge veiligheidseisen moeten voldoen. Vocht en regen stelen eisen aan zowel het water- en spatwaterdicht zijn van armaturen en aan een zorgvuldige aansluiting ervan. Met elektriciteit kan niet worden geknoeid. Ten behoeve van de consument zijn keurmerken aangebracht op alle armaturen, waardoor in een oogopslag de mate van veiligheid kan worden afgelezen:

	VDE keurmerk: Verlichting mag alleen het VDE-keurmerk dragen wanneer het volgens de maatstaven van dit keur beproefd is. Het is een teken van kwaliteit. Het materiaal is deugdelijk bevonden.
	Beschermingsklasse 1: Zowel in bedrijf als in ruststand moeten alle metalen delen die kunnen worden aangeraakt in geval van kortsluiting, permanent geaard zijn.
	Beschermingsklasse 2: Bij verlichting van beschermingsklasse 2 zijn alle delen die aangeraakt kunnen worden van een beschermingsisolatie voorzien. Alle delen die onder spanning (komen te) staan, hebben naast een beschermende isolatie nog een extra isolatie.
	IP 43: Het IP 43-keurmerk geeft aan dat het artikel beschermd is tegen regenwater. Binnendringen van elementen die groter zijn dan 1 mm is onmogelijk; het biedt bescherming tegen regendruppels die in een hoek tussen 60° en 90° op het artikel valt.
	IP44: IP 44 betekent ook dat het artikel bescherming biedt tegen elementen die groter zijn dan 1 mm; het artikel is dicht voor spat- en regenwater uit alle richtingen.

Accentuerende verlichting

Het type lamparmatuur is bepalend voor het effect dat ermee kan worden bereikt. Het maakt een groot verschil of er een snoer met losse lampjes wordt opgehangen of dat er een spotlicht wordt toegepast. Beide vormen van verlichting zorgen voor een andere sfeer.

Met silhouetverlichting ontstaat een kerstboomsfeer door losse lampjes op te hangen. De lampjes zijn goed te gebruiken om het silhouet of lijnvormen te accentueren: de lengterichting van een pad, de grillige stam- en kroonvorm van een boom of een specifieke bolvorm van een struik. Nog beter is dit effect te krijgen wanneer glasvezeloptiekverlichting wordt aangebracht. De glasvezel is nauwelijks zichtbaar bij daglicht en kan het hele jaar in de boom blijven hangen.

Spotlichten zijn goed toe te passen wanneer een bijzonder element het verdient om in floodlight te worden gezet: een mooie vaas, een beeldhouwwerk of ook om een karakteristiek silhouet van een boom te accentueren. Een fraai effect kan ook zijn om een spotlicht tegen de onderkant van een boom te laten aanschijnen. Het geeft een omgekeerd maanlichteffect.

Reliëfrijke muren kunnen aan kracht winnen wanneer de verlichting zo geplaatst wordt dat een strijklichteffect ontstaat. Licht en schaduw spelen een schouwspel op de muur. Planten met lange bladeren of grillig vertakte struiken kunnen een prachtige schaduw opleveren, wanneer ze langs een muur staan en met en spotlicht worden aangelicht.

Verschillende vormen van accentverlichting:

1. Naar boven schijnend licht. ‘Uplight’ zorgt voor een mysterieus effect.
2. Naar beneden schijnend licht. ‘Downlight’ zorgt voor een versterkt maanlichteffect.
3. Gericht licht op een voorwerp. Een spotlicht accentueert een bijzonder voorwerp.
4. Verlichting met een brede stralenbundel. Een flink spotlicht zorgt voor een dramatische verlichting van een silhouet.
5. Laag bij de grond aangebracht licht. Deze vorm van aanlichten zorgt voor schaduwen op muren van ervoor staande planten of struiken.

Er zijn tegenwoordig veel typen buitenverlichting te koop. Niet iedere armatuur is even fraai vormgegeven. Toch hoeft een mooi vormgegeven lichtarmatuur niet per se duur te zijn. Bij de aanschaf van tuinverlichting wil het oog ook wat: kies daarom niet te snel. Bepaal vooraf wat er aangelicht moet worden en welk effect er tot stand gebracht moet worden. Naast het tuincentrum zijn er gespecialiseerde bedrijven in (buiten)verlichting; neem de moeite te gaan kijken. Er is meer te koop dan menigeen wellicht weet.
Laat u goed voorlichten en vraag een demonstratie van de verlichting die u op het oog bevalt. Vraag naar: het stroomverbruik, werkt de apparatuur op normale netspanning of op een laag voltage, de mogelijkheid om lampen onderling te koppelen, tijdschakelaars, mate van waterdichtheid, type lamp etc.
Wanneer verlichting op 220 volt werkt, is het gebruik van een YMVKas-kabel noodzakelijk. Deze kabel is speciaal gemaakt om in de grond te worden ingegraven. De kabel is met een stalen mantel omgeven en veroorzaakt tenminste niet zo gauw kortsluiting, wanneer er per ongeluk met een spade op wordt gestoken. Registreer naderhand de ligging van ingegeraven kabels op een tekening. Bewaar deze bij de papieren van het huis, zodat eventuele latere bewoners precies weten wat waar ligt.