Citrus een leuk, maar moeilijk siergewas

0
430

‘Valencia, sinaasappelen, mandarijnen…’ is een liedje uit de jaren zestig van de vorige eeuw. Niet alleen werden zo deze heerlijke citrusvruchten aangeprezen, maar ook het toerisme naar de zonnige vakantieoorden rond Alicante tot en met Barcelona. Wie denkt, dat de bakermat van citrus in Spanje ligt, heeft het goed mis. De oorsprong ligt in Zuidoost-Azië. In China en India is citrus lang geleden al als consumptiegewas aangeplant. Later is via Italië citrus langs de

Citrus in Bobolituin
In Italiaanse tuinen behoort citrus in kuip (op de voorgrond) standaard tot de tuinaanleg (Bobolituin in Florence)

kusten van de Middellandse Zee verspreid. In de tuinkunst ligt het hoogtepunt van de toepassing van citrus in de Barok. Tegenwoordig is het een aardige struik om er weer eens mee op het balkon of het terras te pronken. Met een goede verzorging is citrus een levensgezel voor lange tijd.

Citrus (Rutaceae) heeft vele varianten: sinaasappel, citroen, limoen, grapefruit, mandarijn, oranjeboompje en kumquat. Op zich zijn ze geen van alle moeilijk te kweken. Met een pit van één van de vruchten kom je al een heel eind. Ze ontkiemen bij een temperatuur van 18 – 21 °C en de juiste grond gemakkelijk. Maar wie later een rijke oogst verwacht, komt er dan meestal bekaaid af. Gezaaide citrus is buitengewoon variabel en de vruchtzetting laat zeer te wensen over. Voor een koninklijk formaat van de struik en een rijke bezetting met vruchten is het nodig citrus te enten op een onderstam. Meestal wordt de aan citrus verwante Poncirus trifoliata gebruikt. Enten van sinaasappel, citroen en andere soorten is een werkje, dat beter aan de vakman kan worden overgelaten. Koop daarom een kant en klaar-product op een kwekerij. Citrus wordt te koop aangeboden als breed uitgroeiende struik of als bol op stam. Soms heeft de stam een mooie, gedraaide vorm als van een kurkentrekker, maar daar betaal je dan een fors bedrag voor.

Wie een citrus koopt, moet wel bedenken dat die niet winterhard is. In de winter moet de struik binnen worden gehaald. Citrus overwintert bij een temperatuur van 4 – 10 ° C en vereist ook in de winter een plaats met veel licht. Een (vorstvrije) kas is daarvoor het meest ideaal.
Bij citrus is de regel: hoe groter de pot of kuip, des te groter wordt de struik in hoogte en breedte. Citrus eist een neutrale tot zure (pH 5 – 4) luchtige zavelgrond. Begiet citrus altijd met regenwater. Dat is minder kalkrijk dan leidingwater. In de zomer wordt citrus matig begoten, in de winter een keer per maand. Vanaf midden zomer tot midden herfst wordt citrus één keer per maand vloeibare kamerplantenmest toegediend. Vooral wat opneembare stikstof (N) en kalium (K) zijn noodzakelijk voor een goede groei.

 
Citrus is geliefd vanwege zijn heerlijk zoet geurende bloemen, groenblijvend blad én felgekleurde vruchten

Citrus bloeit met trosjes in het vroege voorjaar. De roomwitte bloemen geuren heerlijk zoetig. In de herfst tot het volgende voorjaar rijpen de vruchten. De meeste vruchten van citrus zijn eetbaar, maar in ons klimaat zijn ze meestal ontzettend zuur of zelfs bitter. Vruchten zijn er dus meer voor de sier.

Citrus wordt alleen gesnoeid om dode takken of in de struik groeiende scheuten te verwijderen. Sinaasappel moet in de zomer in vorm worden gehouden: scheuten

Sinaasappel is prima op z’n plaats in een warme, tochtvrije patiotuin

aftoppen om een ronde vorm in de struik te houden. Extreem lang gegroeide scheuten zodanig innemen, dat ze in de bolle vorm passen. Nieuwe scheuten groeien direct na de bloei en in de zomer. Kumquat (dwergsinaasappel uit de Filippijnen) wordt pas aan het einde van de winter getopt en in vorm gebracht. Wie een hekel heeft aan de takdoorns van citrus, kan maar beter een citroen aanschaffen. Die zijn er vrijwel zonder doornen.

In de zomer kan citrus in de volle zon buiten worden gehouden. Vermijd een tochtige, winderige plaats. De struik is allergisch voor een koude luchtstroom. Zoek een beschutte plaats tegen een warme muur. Het voorkomt of vermindert ook allerlei nare aantastingen door bijvoorbeeld luis, fruitvlieg, mineerkevers en schildluis.

Ziekten en plagen

Citrus kan worden aangetast door een virus. Dit uit zich in een geelverkleuring met een mozaïekvormig patroon. In zo’n geval is het beter de struik te vervangen. Geelverkleuring van het blad is meestal een gevolg van een te kalkrijke grond of het begieten met te hard (kalkrijk) leidingwater. Begieten met een ijzeroplossing zorgt dan weer voor groen blad.
Schildluis kan worden bestreden met AA Decis Fleur, Provado-insectenpin of Baythriod-plantenspray.
Bladluis en fruitvlieg worden verdelgd met Admire, Lizetan-plantenspray, Bayer anti-bladluis, AA Bio-luis of AA Fleur-bladluis of Spruzit.
Rode spint met AA Decis Fleur.
Roetdauw is een een gevolg van bladluis. De bestrijding in eerste instantie te richten op bladluis. Hierna de bladeren afnemen met veel water.

Citrus wordt meestal in het voorjaar bij goed gesorteerde tuincentra aangeboden.

Soort/variëteit Nederlandse naam Bijzonderheden
Citrofortunella microcarpa Kumquat Goede kuip-/potplant. Tot 60 centimeter hoog. Feloranje vruchten.
Citrus sinensis Sinaasappel/
oranjeboompje
Goede kuipplant. Tot soms 8 meter hoog. Feloranje vruchten.
Citrus sinensis ‘Joppa’ Sinaasappel Goede kuipplant. 4 tot 6 meter hoog. Feloranje vruchten. Geschikt voor serre of kas.
Citrus sinensis ‘Washington Navel’ Navelsinaasappel Goede kuipplant. 4 meter hoog. Feloranje vruchten, pitloos. Geschikt voor balkon en terras.
Citrus sinensis ‘Hamlin’ Navelsinaasappel Goede kuipplant. 4 meter hoog. Feloranje vruchten. Geschikt voor balkon en terras.
Citrus sinensis ‘Valencia’ Navelsinaasappel Goede kuipplant. 4 meter hoog. Feloranje vruchten. Geschikt voor balkon en terras.
Citrus aurantium Bittersinaasappel Goede kuipplant. 4 meter hoog. Felgeeloranje vruchten, erg zuur. Ook gebruikt als onderstam. Geschikt voor balkon en terras.
Citrus mitis Kumquat Goede potplant. 45 – 60 centimeter hoog. Oranje vruchten. Juiste naam voor kumquat (zie Citrofortunella). Geschikt voor balkon en terras.
Citrus myrtifolia Chinotto Goede kuipplant. Tot 2 meter hoog. Oranje vruchten. Vruchten lijken op mandarijn. Heerlijk als marmelade of in likeur. Geschikt voor balkon en terras.
Citrus limon Citroen Goede potplant. Tot 5 meter hoog. Gele vruchten. Heel geschikt voor balkon, terras en kamer.
Citrus limon ‘Toscane’ Citroen Goede kuip/potplant. Tot 3 meter hoog. Sterke soort met gele vruchten. Geschikt voor balkon, terras en kamer.
Citrus limon ‘Eureka’ Citroen Goede kuipplant. Tot 4 meter hoog. Sterke soort, vrijwel doornloos met gele vruchten. Een van de beste voor balkon, terras.
Citrus limon ‘Meyer’ Citroen Goede potplant. Tot 1½ meter hoog. Sterke soort met gele vruchten. De beste als kamerplant.
Citrus paradisii Grapefruit Kuipplant. 6 tot 9 meter hoog. Groeit breed uit. Voor een grote tuin/terras.
Citrus aurantifolia Limoen, lemmetje Kuipplant. 4½ tot 6 meter hoog. Grillig en met doornige takken. Voor serre.
Citrus grandis Pompelmoes Kuipplant. 5 tot 10 meter hoog. Vruchten diepgeel. Schil kan worden geconfijt. Vruchtvlees geschikt voor marmelade. Voor serre.
Citrus medica Sukade Kuipplant. Tot drie meter hoog. Vruchten geel, wrattig. Schil kan worden geconfijt. Voor serre en terras.
Citrus reticulata Mandarijn Kuipplant. 3½ tot 6 meter hoog. Vruchten oranje. Bloemen zijn heerlijk ruikend. Voor serre, terras en balkon.

LAAT EEN REACTIE ACHTER

Please enter your comment!
Please enter your name here