De pruikenboom (Cotinus coggygria) groeit van nature op stenige, kalkrijke hellingen en tussen rotsen. De struik is inheems in een uitgestrekt bandvormig gebied, dat loopt vanaf het zuidoosten van Frankrijk door Turkije tot aan de Oekraïne. Het is een elegante struik, goed te gebruiken als solitair of in een kleine groep. Een pruikenboom uit Noord-Amerika is zelden te krijgen.
Cotinus behoort tot de familie van de pruikenboomachtigen (Anacardiaceae). Tot deze familie behoort ook de fluweel-, vernis- of azijnboom (Rhus typhina). Een pruikenboom bloeit met lange, geveerde, behaarde en steriele stelen vanaf juni tot en met juli. De soort zelf is groenbladig. Er zijn enkele roodbladige variëteiten. Zoals met alle rood- en bontbladige struiken is een bescheiden gebruik daarvan op z’n plaats. Zo vind ik de groene pruikenboom te verkiezen boven de
 |
| Groenbladige Cotinus coggygria bloeit met tere bloemen |
|---|
roodbladige variëteiten. Een pruikenboom heeft mooi ovaal-eirond blad, dat min of meer lepelvormig is. De door Clusius naar Europa gebrachte struik is sinds 1594 in cultuur.
Een pruikenboom stelt naast eisen als een kalkrijke en humeuze grond ook eisen aan de standplaats. Een tegen wind beschutte en zonnige plaats is nodig om een naar alle zijden mooi ontwikkelde struik te krijgen. De pruikenboom heeft zelden last van ziekten en wordt vrijwel niet door luizen bezocht. In volwassen toestand is de struik drie meter hoog en drie tot vier meter breed. De toevoeging ‘boom’ bij de naam slaat op de mogelijkheid om de struik op één of meer stammen te laten groeien. Een struikvorm is echter mooier om te zien. Blad van de pruikenboom is ovaalvormig en fraai om te zien, maar het opvallendste aan de struik is zonder meer de bloeiwijze en later ook de kleine vruchtjes. De bloeiwijze heeft de vorm van een fijnharige pruik. De bloemen zijn heel klein – groenkleurig op violette stelen – en lijken in een wolk boven de struik te staan. Cotinus bloeit overvloedig in warme zomers. Na de bloei komen er kleine vruchten, die ook zijn omgeven door harige slierten. De groene soort bloeit groen en de rode variëteiten met bruinrode bloemen. Naast de fantastische wolken met bloemen en vruchten kies je Cotinus om de opvallende herfstkleur. De groene soort verkleurt naar goudgeel en de rode variëteiten naar oranjebruin.
 |
 |
|
| De pruikenboom is er met rood en met groen blad | ||
|---|---|---|
Snoeien
Twijgen van de pruikenboom ruiken niet aangenaam, maar de geur daarvan is hoofdzakelijk op te merken als er wordt gesnoeid. Cotinus wordt in het voorjaar, voordat de groei begint, gesnoeid. Snoeien gebeurt hoofdzakelijk om de grootte van het blad te beïnvloeden. Wie meer plezier wil beleven aan de wolken met bloemen, beperkt het snoeien. Om grote bladeren te krijgen worden in het eerste jaar na het planten drie of meer scheuten geselecteerd om het hoofdgestel te vormen. Deze scheuten worden tot een hoogte van zestig tot negentig centimeter ingekort. Snoei op een buitenoog. In de navolgende jaren worden nieuwe scheuten telkens met driekwart van hun lengte ingekort. Om pruikenboom meer te richten op de vorming van wolken met bloemen wordt er na de vorming van het hoofdgestel niet meer gesnoeid. Hooguit wordt de struik in z’n vorm begeleid door overtollige scheuten weg te snoeien.
| Soort/variëteit | Bijzonderheden |
|---|---|
| Cotinus coggygria | Met groen blad, rond van vorm. Bloemen groenachtig op violette stelen. |
| Cotinus coggygria ‘Follis Purpureis’ | Blad donkerpurper, maar ook groenig gekleurd blad daartussen. Bloempluimen purperrood. |
| Cotinus coggygria ‘Purpureus’ | Groen blad. Bloemstelen en haren purperrood. Variëteit is niet vaak te krijgen. |
| Cotinus coggygria ‘Red Beauty’ | Met groot licht purperrood blad, dat later donkerrood wordt. Mooie herfstkleur. |
| Cotinus coggygria ‘Royal Purple’ | Met donkerrood blad. Mooie herfstkleur. Eén van de mooiste variëteiten. |
| Cotinus coggygria ‘Velvet Cloak’ | Met paars blad. Mooie donkere, roodpaarse herfstkleur. |
| Cotinus coggygria ‘Nottcutt’s Variety’ | Met rood en donkerrood blad. Donkerrode herfstkleur. |
| Cotinus obovatus | Amerikaanse soort met zeer groot blad. Blad bij uitlopen bronskleurig, later middelgroen. In herfst lichtpaars. Deze struik is tweehuizig, zodat een manlijk en vrouwelijk exemplaar moet worden geplant. |
