De toverhazelaar trotseert de kou

Struiken die in de winter bloeien, moeten bestand zijn tegen sterk wisselende temperaturen. Strenge vorst en temperaturen boven normaal bepalen de bandbreedte, waarin bloei – met wisselend succes – mogelijk moet zijn. Winter- en voorjaarsbloeiers gebruiken in deze periode de wind voor bestuiving;

H. mollis bloeit met sterk geurende bloemen

bladloosheid vergroot meer de kans op bestuiving van soortgenoten dan wanneer alles vol in blad staat. Winterbloeiers vallen meer op dan zomerbloeiers door de periode, waarin (nog) bitter weinig bloeit. Bekende in de winter bloeiende struiken zijn onder meer: Forsythia, Hamamelis, Prunus subhirtella ‘Autumnalis’ , Cornus mas en Abeliophyllum distichum.

Drie soorten Hamamelis zijn in zwang: de Japanse toverhazelaar (Hamamelis japonica), de Chinese toverhazelaar (Hamamelis mollis) en een kruising (Hamamelis x intermedia). Met name de laatste soort is het beste verkrijgbaar. De Chinese toverhazelaar is veruit de mooiste soort. De Amerikaanse toverhazelaar Hamamelis virginiana is minder goed verkrijgbaar. Deze soort bloeit met zeer kleine bloemen. De bloemen komen in bloei tegen de tijd dat de bladeren beginnen af te vallen. Hoofdbloei: in september tot en met oktober.

De Chinese toverhazelaar heeft mooie, grote, gele bloemen. Bovendien geuren de bloemen. Het blad van deze hazelaar is groter dan van z’n soortgenoten. De karakteristieke vorm is opgaand. De Chinese toverhazelaar wordt tot 3 meter hoog. Hoofdbloei: in januari, maar in zachte winters al begin december.

H. x intermedia ‘Jelena’ groeit uit tot een brede struik		H. japonica heeft bloemen, die aan foelie doen denken

De Japanse toverhazelaar heeft kleiner blad dan de Chinese. De bloemen geuren maar heel licht. Kenmerkend is de bruinrode voet van de felgele bloemen. Hoofdbloei: in februari. Het wordt een hoge struik (tot 5 meter) of een kleine boom. Takken zijn vrijwel horizontaal afstaand. De twijgen blijven dun. In het najaar verkleurt het blad naar bronsgeel en ook dan is de struik een aanwinst voor elke tuin.

Verzorging

Voordat u een toverhazelaar aanplant, moet u zich wel afvragen of deze heester wel geschikt is voor uw tuin. Een toverhazelaar heeft in de eerste plaats voldoende ruimte nodig. Niet als u hem koopt, want dan is deze prijzige heester meestal nog niet eens 1 meter hoog en breed. Als hij het echter naar zijn zin heeft en begint te groeien, dan kan hij in de loop der jaren toch tot een forse omvang uitgroeien.
Heeft de heester eenmaal een beetje volwassen uiterlijk bereikt en is er niet voldoende ruimte beschikbaar, dan bent u gedwongen de snoeischaar ter hand te nemen. En dat is juist de ingreep, waar Hamamelis een broertje dood aan heeft. Niet dat hij het verwijderen van enkele takken niet overleeft, maar mooier wordt de struik er niet van. Te meer, daar nieuwe groei lang op zich laat wachten. In feite is de struik het geschiktst om als solitair te worden geplant. Er moet permanent veel ruimte rond de struik vrij zijn, wil de karakteristieke vorm zichtbaar worden. Een toverhazelaar groeit breed vaasvormig met veel, bijna horizontaal groeiende takken.
De grondsoort moet het liefste neutraal tot zuur zijn. Ze verdragen ook kalk als er maar genoeg humus in de grond zit. Hamamelis heeft het op kleigrond gewoon niet naar zijn zin. En staat ook het liefste op een plaats in de zon, eventueel met lichte schaduw. Dus beschikt u niet over voldoende ruimte en bestaat de grond van uw tuin uit vette klei, dan moet u gewoon niet aan de toverhazelaar beginnen. Hebt u die ruimte wel en heeft uw tuin een grondsoort met een wat hogere zuurgraad, dan staat niets u in de weg om een of meer van deze schitterende heesters aan te schaffen. Voor een Hamamelis van een kleine meter hoog betaalt u al gauw € 20,00 tot € 30,00.

Bloemknoppen		Vruchten

Blad en bloem

Het blad van Hamamelis vertoont enige gelijkenis met dat van de els en de hazelaar; het is rond-ovaal en gewoonlijk groen van kleur. Wel treedt er in de herfst een fraaie verkleuring naar geel, soms gemengd met oranje op. De herfstkleur van deze heester is een aspect, dat meestal in de beschrijvingen over het hoofd wordt gezien.

Hij bloeit op minimaal tweejarig hout. De bloemen verschijnen in proppen langs de takken. Ze bestaan uit lintvormige blaadjes, die ontspringen uit een donkerder centrum. Door hun bijzondere uiterlijk zijn de bloemen van Hamamelis met geen enkele andere heester te vergelijken. De geur van de meeste cultivars, die voortgekomen zijn uit Hamamelis mollis, is uitzonderlijk.

Snoeien

De meeste cultuurvariëteiten van Hamamelis worden op een onderstam geënt. Als onderstam

De vrucht

wordt in het algemeen Hamamelis virginiana gebruikt. Deze onderstam heeft de neiging om opslag aan de voet van de struik te vormen. De ‘wilde’ opslag is te herkennen aan de lange scheuten en het blad, dat in het najaar langer blijft zitten dan aan de struik zelf. Verwijder geregeld de opslag zo goed mogelijk van de onderstam. Trek het eraf of snoei het zo diep mogelijk weg.

Hamamelis groeit zo langzaam, dat snoei hoogst zelden moet worden uitgevoerd. Alleen als de struik te groot dreigt te worden. De snoei vindt plaats in het voorjaar, nadat de bloemen zijn verwelkt en voordat het blad uitloopt. Snoei alleen als takken elkaar kruisen, knip terug tot op een gezonde, jonge scheut. Wanneer er verjongd moet worden, verdeel dan de snoei over twee jaar om te voorkomen, dat er in een van de jaren helemaal niets bloeit. Gebruik van een wondafdichtingsmiddel is onnodig.