Natuurlijk willen we wel een tuin zó mooi om in een tuinblad te plaatsen. Vanouds is de tuin primair de ruimte waar snijbloemen worden geteeld en waarnaar je kijkt.
 |
| Uien zijn een sieraad om te zien |
|---|
Nog verder terug in de tijd was de tuinruimte gevuld met kruiden voor huis- en keukengebruik.
Een uit Amerika overgewaaide stroming mengt snijbloemen, kruiden, groenten, fruitbomen en bessen. Termen als ‘edible landscape’ en ‘edible garden’ zijn aan het vakjargon toegevoegd als een inspirerende uitdaging, die het nuttige met het aangename verenigt en het ziet er nog mooi uit ook.
Groente kun je telen om ervan te eten. Invoegen van groenten tussen allerlei vaste planten en houtige gewassen geeft een leuke afwisseling: het sieraspect van nutsgewassen verenigt met het vertrouwde beeld van de sier(lijke) tuin.
Experimenteren
Voor het maken van een goede combinatie zijn geduldig experimenteren en moed nodig.
 |
| Sjalotten zijn langwerpig van vorm |
|---|
Niet elke combinatie zal direct al het gewenste beeld opleveren, maar een volgend seizoen kan het dan anders en beter.
Om maar eens te beginnen met een experiment zou je de gewone ui of sjalot kunnen nemen. Uien zijn niet alleen lekker maar bloeien bovendien heel mooi. De opgaande, smalle bladeren contrasteren mooi met in de breedte groeiende planten.
Uien zijn goed te planten naast onder andere lavendel, heiligenkruid en Artemisia. Het bleekgroene uienloof harmonieert goed met de grijstinten van deze planten. En… er zullen nog wel meer opvallende combinaties mogelijk zijn.
Zaaien of poten
Uien worden gezaaid of gepoot. Zaaien gebeurt vroeg in het voorjaar in maart onder glas of op de gewenste plek in april. In oktober kan ook worden gezaaid of gepoot. Uiteindelijk leveren pootuien een beter oogstresultaat op.
Uienzaadjes zijn heel klein; er gaan ongeveer 300 zaden in een gram. Bij het uitzaaien in richels moeten de zaadjes tussen duim en wijsvinger dun wordenuitgestrooid. Zaaidiepte: handbreedte.
Na het opkomen worden de plantjes uitgedund en eventueel op goede afstand gezet.
 |
| De gele ui is wel de bekendste |
|---|
Pootuien (Allium cepa) en sjalotten (Allium ascalonicum) kun je kopen. In oktober of mei worden ze uitgeplant; traditioneel op een onderlinge afstand van 15 cm. Pootuien en sjalotten lenen zich beter om in de border gezet te worden; je weet dan meteen waar ze geplant kunnen worden, omdat je ‘iets tastbaars’ in handen hebt.
Het doet er niet zoveel toe welk uienras je kiest: vrijwel alle rassen zijn tegenwoordig goed. Bekende rassen zijn o.m. ‘Hollandse ronde’, ‘White Lisbon Winter Hardy’, ‘Noord-Hollandse strogele’, ‘Rijnsburger’.
Goede (grond)rassen van de sjalot zijn ‘Ouddorpse bruine sjalot’, ‘Noord-Hollandse strogele sjalot’ en de ‘Groningse sjalot’.
Ziekten
Uien hebben wel eens last van de uienvlieg (Hylemya antiqua) als er geen maatregelen worden genomen.
 |
| Uien kunnen met hun loof worden samengebonden, een mooie streng met bollen is het resultaat |
|---|
Bij de productieteelt worden bestrijdingsmiddelen gebruikt; in de (volks)tuin kan het uienbed beter worden beschermd met een fijnmazig net. Wanneer uien ‘solitair’ worden toegepast, kan de aantasting door de vlieg worden tegengegaan door het aanbrengen van een manchet. Zo’n manchet is eenvoudig te maken van de bovenkant van een plastic melk- of frisdrankfles. De manchet wordt over de plant geschoven; het loof moet door de hals kunnen groeien. De uienvlieg legt z’n eieren bij de voet van de plant. De maden vreten zich een weg naar de wortelvoet en de bladhals boven de voet. De bladeren worden geel en sterven af. Later in het jaar kan ook de uibol worden aangetast.
Uienmozaïekvirus of Alliumvirus is moeilijk te bestrijden. De aantasting wordt door bladluizen verspreid. De bladeren en bloemstengels raken geel gestreept en gekroesd en vallen uiteindelijk om. Bestrijding is te proberen met bladluisbestrijdingsmiddel.
Stengelaaltjes zijn alleen maar actief als de grond al besmet is met aaltjes van het geslacht Ditylenchus.
 |
| Uien worden met loof geoogst |
|---|
In zo’n geval helpt vervanging van de grond of het voorlopig niet meer telen van uien op die plaats.
Uien oogsten
Uien worden in de nazomer geoogst. Zodra het loof vanuit de voet geel begint te kleuren, kunnen ze uit de grond worden gehaald. Het loof moet er beslist aan blijven zitten; het voorkomt dat schimmels de uibol aantasten. Sla de grond tussen de wortels uit. Bundel de bollen met het loof, bindt ze bij elkaar en hang ze te drogen op.
