De geur en kleur van pronkerwten (Lathyrus) spreken tot de verbeelding van menigeen. De veelheid aan bloemen die deze plant voortbrengt, is een ware lust voor het oog. De eenjarige Lathyrus (Lathyrus odoratus) is wel de bekendste soort. Over een paar andere, minder bekende eenjarige soorten is meer te lezen. Maar er is veel meer te koop: de meerjarige Lathyrus is wel zo interessant voor de tuin.
Van het geslacht Lathyrus zijn zo’n honderddertig soorten bekend. Ze zijn niet allemaal bestand tegen ons klimaat. Een bloemlezing van soorten die wel goed willen groeien en bovendien niet ieder jaar gezaaid hoeven te worden, moet een rechtgeaarde tuinier toch aanspreken.
 |
 |
|
| L. latifolius ‘White Pearl’ heeft grote, witte bloemen | L. vernus komt in Nederland verwilderd in bossen voor |
|---|
– Lathyrus latifolius ‘White Pearl’ is inheems in Midden- en Zuid-Europa. De soort is zelfhechtend en klimt tot ca 2 meter hoog. De blaadjes zijn meer breed dan lang. Het is een grootbloemige soort. De vier tot tien bloemen zijn tot vijf centimeter groot. De kleur is zuiver wit. De bloeiduur is kort. De plant is makkelijk te kweken en te vermeerderen door middel van stekken. De bloei is in juni – augustus. Na de bloei verschijnen lange, blauwe peulen met daarin flink grote zaden. Deze soort is geschikt als snijbloem. De variëteit ‘Albus’ of ‘Albiflorus’ is al veel langer in cultuur en bloeit ook wit.
– Lathyrus vernus is de voorjaarslathyrus. De soort groeit in de bossen van de Kaukasus en in Siberië. In ons land groeit deze soort in verwilderde vorm in sommige bossen. Voorjaarslathyrus wordt niet hoger dan 30 cm. Bloei in april – mei. Op een licht beschaduwde of zonnige plaats voelt deze soort zich goed thuis. Een humusrijke grond is wel nodig om de groei erin te houden. De bloemkleur varieert van lichtroze tot dieppaars en geel.
 |
 |
 |
||
| L. ochrus vertakt zich nauwelijks |
L. aphaca is een laag groeiende soort en eenjarig | L. clymenum komt uit het Middellandse- Zeegebied |
|---|
– Lathyrus ochrus is eenjarig. De bladeren zijn grijsgroen van kleur en zitten aan zich nauwelijks vertakkende stengels. De plant wordt 15 – 40 cm hoog. Een vochtige, humusrijke grond en een plek in de zon zijn nodig. De bloemen zijn alleenstaand en staan op stelen van ca 3 cm lengte. De bloei is in april – mei.
– Lathyrus aphaca is ook een eenjarige uit Zuid-Europa. Het is een laag blijvende soort, die hooguit 25 tot 50 cm hoog wordt. De bladeren zijn eirond; de hoogste en middelste blaadjes veranderen geleidelijk in hechtranken. Soms komt deze soort in Nederland in verwilderde toestand voor in korenakkers.
 |
| Lathyrus palustris |
|---|
 |
| L. pratensis |
 |
| L. latifolius is sinds 1568 in cultuur. De soort heeft breed gevleugelde stengels |
Elke tros bestaat uit één of twee gele bloemen. Bloeiperiode: mei – juni.
– Lathyrus clymenum is een eenjarige soort, die langs de Middellandse Zee voorkomt. Het is er één, die opvalt door z’n tweekleurige bloem: een wijnrode vlag en lilakleurige vleugels. De soort moet worden gekweekt uit zaad. De groei gaat gemakkelijk op vochtig humeuze grond en een plaats in de zon. De plant moet kunnen klimmen, steun in de vorm van een klimrek of struik is nodig. De klimhoogte bedraagt 30 – 100 cm.
– Lathyrus palustris is op vochtige plaatsen inheems in heel Europa. Het is een meerjarige soort die in juli – augustus met purperkleurige bloemen bloeit. In rietbermen groeit de plant ook in Nederland in het wild. De plant bereikt een hoogte van 30 – 90 cm. Een vochtige veengrond is geschikt om deze soort op te houden. Per tros 3 – 8 bloemen.
– Lathyrus pratensis of veldlathyrus heeft z’n verspreidingsgebied over heel Europa. In ons land een veel geziene plant langs dijken, wegen en in graslanden. Het is een meerjarige soort met gele (licht geurende) bloemen. Veldlathyrus is geschikt als borderplant en wordt tussen de 30 – 120 cm hoog. Bloei in juni – september.
– Lathyrus latifolius is een welbekende soort, die kan bogen op een lang bestaan als cultuurplant. Van nature is de plant inheems in bossen en struikgewas in Midden- en Zuid-Europa. Per steel zijn er 4 – 10 middelgrote bloemen, paars van kleur, die naarmate de bloei vordert meer blauwachtig worden.
 |
| L. gmelinii heeft stevige stengels |
|---|
Bloei in juni – augustus. De zelfklimmende ranken hebben steun nodig in de vorm van een struik, boom of klimrek. De soort doet het goed in de tuin. Een humusrijke grond en een plaats in de volle zon zijn nodig.
– Lathyrus gmelinii is inheems in een groot deel van Midden- en Zuid-Europa. De grote ovale bladeren zijn wel tien centimeter lang en vijf centimeter breed. De soort wordt ca 60 cm hoog en heeft stevige stengels. De plant heeft geen steun nodig en is een goede borderplant en snijbloem. Het is een meerjarige plant. De bloemtros is bezet met okerkleurige bloemen.
 |
 |
|
| L. blepharicarpos groeit in groten getale op Cyprus | L. transsylvanicus heeft een heel ander blad en een fraaie bloemkleur |
|---|
– Lathyrus blepharicarpos is een eenjarige soort die zeker de moeite waard is om eens te proberen. Het is een uitstekende soort voor de rotstuin of het balkon. Op een plaats in de volle zon bloeit de soort heel rijk met grote, alleenstaande, roodoranje bloemen. Op Cyprus en in het Midden-Oosten is de plant inheems.
 |
| L. tuberosus (aardakker) heeft welriekende lila bloemen |
|---|
De scheuten zijn voorzien van brede vleugels. De plant bereikt een hoogte van ca 50 cm.
– Lathyrus transsylvanicus komt uit de Karpaten. De hoogte van de plant wordt ca 50 – 100 cm. Het is een goede plant voor in de border. De bladeren zijn vergeleken met andere lathyrussoorten uitzonderlijk groot. De stengels zijn bruin en zacht behaard. De bloemen staan op korte stelen met daarop acht tot tien bloemen die okergeel van kleur zijn.
– Lathyrus tuberosus komt in heel Europa voor; zelfs in Nederland in het rivierengebied. De soort bloeit in juli – augustus met geurende, lila bloemen. Per tros zijn er twee tot zes bloemen. Aan het draadvormige wortelgestel komen verdikkingen voor, die vroeger wel werden gegeten. Aardakker vind je aan de randen van akkers en wegen. Vandaar de naam. De plant wordt 30 – 90 cm hoog. Het is een goede border- en balkonplant.
