Wie wordt er niet geconfronteerd met bladluizen? In huis en tuin. Het zijn vraatzuchtige, gele, groene of zwarte nauwelijks zichtbare individuën. Ze komen in grote grote groepen voor op vooral jonge delen van planten. Hun enige natuurlijke vijand is het lieveheersbeestje.
 |
| Bladluizen zuigen voedingsstoffen uit de plant of – nog erger – brengen virussen over |
|---|
Omvangrijke familie
Bladluizen behoren tot de familie van de Aphididae. Daarvan zijn enkele andere welbekende plaaggeesten ook lid: bloedluis, druivenluis, rozenluis en zwarte perzikluis. Ze behoren allemaal tot de onderorde van de Homoptera en de orde van de snavelinsecten (Hemiptera). Ze zijn goed georganiseerd, althans op papier. Aan hun eigen verdediging doen ze weinig. Dat wordt overgelaten aan hun gastheren, de mieren. Bladluizen zijn een halve tot zeven millimeter lang. Hun mondapparaat is uitgerust met een snavel (rostrum), waarmee ze kunnen prikken en zuigen.
Luizen worden aan de hand van hun ingewikkelde mondorgaan gedetermineerd. De onderlip is langer dan dan de bovenlip. In de onderlip zit een gleuf, waarin steekborstels zitten. Met deze steekborstels kunnen weefsels, zelfs zeer
 |
| Een sterk vergrote bladluis. De poten, voelsprieten en ogen zijn goed te zien. De twee buisjes op het achterlijf scheiden een wasachtige stof uit |
|---|
harde, worden doorboord. Elk van de twee kaken heeft een holte, die niet met elkaar verbonden zijn.
Het ene kanaal dient om lymfe uit de weefsels te zuigen en als adempomp. Het andere kanaal om speeksel in het weefsel te brengen. De snavelinsecten zijn eierleggend, eierlevendbarend of levendbarend. De jonggeborene ondergaan verscheidene gedaanteverwisselingen. In het eerste stadium (als neanide) vinden 2 à 3 verwisselingen plaats. Hierna komen ze in het nymfestadium met nog eens 3 tot 7 verwisselingen.
Als volwassen luis doen ze niets anders dan eten en zich vermenigvuldigen. Voor hun eigen verdediging kunnen ze niets anders dan hun wasafscheiding inzetten. Een glibberige en plakkerige suikerafscheiding via de twee buizen aan het achterlijf.
Hoe kom je eraan?
Sommige mensen denken dat tocht de oorzaak is. Dat is niet helemaal waar. Bladluizen hebben door hun metamorfose soms vleugels. Je ziet die generaties dan ook door elkaar bestaan. In de lente brengen vleugelloze vrouwtjes, de stichtsters, andere vrouwtjes voort. Ze hebben wel of geen vleugels al naargelang de hoeveelheid voedsel die er beschikbaar is èn de weersomstandigheden. De bladluizen die kunnen vliegen, gebruiken luchtstroming om van de ene naar de andere plant te verhuizen. Daar worden dan weer nieuwe kolonies gesticht. Al die kolonies ontstaan zonder dat de vrouwtjes zijn bevrucht. Ook mieren verhuizen bladluizen naar andere planten.
Hoe kom je ervanaf?
Bladluizen kunnen grote schade toebrengen aan planten. Die schade ontstaat vrij snel door de grote massa’s, waarin ze opereren. Het beeld van de aantasting van blad bestaat hoofdzakelijk uit:
– glimmend en plakkerig worden
– verwelken
– verkleuringen of verminkingen
Een plant kan hierdoor zelfs afsterven.
Mieren gebruiken luizen als ‘koeien’; ze zuigen de zoete uitscheiding van de luis op. Die uitscheiding wordt honingdauw genoemd. Mieren prikkelen bladluizen door ze over het achterlijf te strelen. Omdat ze de uitscheiding door de suiker zo lekker vinden, verdedigen ze hun bladluizenkolonie tegen ongewenste indringers van dezelfde soort. Soms ook worden bladluizen door de mieren van hun vleugels beroofd en meegenomen in de mierenhoop om daar een kolonie bladluizen te stichten. Blijft er toch nog honingdauw over op bijvoorbeeld blad, dan ontfermen schimmels zich erover. De bladeren krijgen hierdoor een zwart, roetachtig uiterlijk. Deze fase heet roetdauw.
Bestrijdingsmiddelen
Een natuurlijke vijand van luizen is het lieveheersbeestje. Die heb je in de vrije natuur niet
 |
| Een lieveheersbeestje, de natuurlijke vijand |
|---|
zomaar bij de hand. In kas of woning kunnen ze wel worden uitgezet om luizen te verslinden. Buiten ben je meer aangewezen op een bestrijdingsmiddel.
Eenvoudige middelen:
* Bladluizen houden niet van kou. Een stevige waterstraal doet ze verkleumen. Soms helpt het als de aantasting niet al te groot is.
* Een mengsel van 1 eetlepel groene zeep plus een eetlepel spiritus en in water opgeloste nicotine kan over de luizen verneveld worden. Herhaal deze bespuiting om de 3 – 5 dagen.
Biologische middelen:
Buiten
* Vloeistofconcentraat van Alsem of vlier helpt ook redelijk goed.
* Kook pijptabak of shag in water. Spuit het concentraat op de bladluizen. Herhaal de bespuiting een week lang om de dag.
* Plantschoon Rozen (voor rozen), Plantschoon Fuchsia (voor Fuchsia’s), Pomanal (tegen wolluis, schildluis, dopluis en spint), ECO Luisspray en Spruzit zijn allemaal middelen van ECOstyle, die tegen bladluiswerken. Het zijn biologisch afbreekbare middelen.
* Brimex Insectenspray (voor planten, rozen of Fuchsia)
In huis
* Nuttige Insecten (van ECOstyle). Wordt geleverd als strips.
* Biobest Insectenspray (voor planten) van Brimex.
Chemische middelen:
* Bromofos, Primicarb, VBC (voor fruitgewassen), Diazinon (voor groentegewassen) en Pyrethrine (voor groente- en fruitgewassen).
