Mistletoe, mistel, maretak en vogellijm zijn synoniemen voor een en dezelfde plant: Viscum album. In de kersttijd wordt mistletoe gebruikt als versiering en… de vrouw die onder zo’n bosje mistletoe staat, mag worden gekust.
 |
Een ritueel waarvan de betekenis verder gaat dan een kus alleen.
Mistletoe groeit halfparasitair op populieren, dennen en sparren, appel- en perenbomen, lijsterbessen en linden. De plant woekert in bomen en vormt daar op de takken dichte bolvormige ‘pruiken’. Het heeft wel wat weg van een slordig gemaakt kraaiennest. De pruik is licht geelgroen van kleur door de geelgroene stelen en de licht olijfgroene kleur van het leerachtige blad. Het blad is lancet-spatelvormig van kleur.
De plant is een halfparasiet, omdat er geen wortelgestel aanwezig is. De plant voedt zich voor een deel met de levenssappen van z’n gastheer, voor de rest worden er door mistletoe zelf ook suikers gemaakt in het bladgroen. De plant is dus wel in staat te assimileren en in z’n eigen levensonderhoud te voorzien. Waarom zou je moeilijk doen als het ook makkelijk kan?
Beperkt verspreidingsgebied in Europa
In Europa is het verspreidingsgebied van Viscum album beperkt tot zuidelijke landen. In Nederland komt de plant voor in Limburg en verder onder de lijn Maastricht – Brussel. Het Prater in Wenen is beroemd om z’n maretakken. Buiten Europa komt mistletoe ook voor in o.a. Azië Australië, Afrika en de Verenigde Staten van Amerika. In de V.S. komt voornamelijk Phoradendron flavescens voor, die ook tot de vogellijmfamilie Loranthaceae behoort.
Rituelen en magie
Aan mistletoe werd een magische kracht toebedacht door de Druïden. Dit oorspronkelijk Keltische volk leefde in het gebied tussen de Seine en de Loire in Frankrijk. Het was het grondgebied van de Carnutes. Voor de Druïden was mistletoe een heilige plant, die een rol speelde in vruchtbaarheidsrituelen.
In Angelsaksische landen speelt het bijgeloof rond mistletoe nog steeds
 |
| Bloeiende mistletoe |
|---|
een rol: in Engeland is de belangstelling rond fabels over de Druïden groot, in het zuiden van Nederland moest een in de stal opgehangen bosje mistletoe het vee behoeden voor allerlei onheil. Mistletoe wordt ook wel maretak genoemd. Mare betekent letterlijk nachtmerrie; cauchemar in het Frans. Het moest opwindende nachtmerries voorkomen. De maretak moest vooral geluk brengen. De plant heeft geneeskrachtige eigenschappen op het gebied van het immuunsysteem.
Mannelijk en vrouwelijk
Alleen de vrouwelijke planten dragen in de winter, vanaf november, witte bessen. De mannelijke planten dragen geen bessen. De bes is het resultaat van een vrouwelijke bloem die bevrucht is. Mistletoe is tweehuizig; mannelijke en vrouwelijke planten leven afzonderlijk van elkaar. De plant bloeit in maart – mei met weinig opvallende, geelgroene bloemen. De bes is g i f t i g, bevat veel proteïne en lecithine en is bovendien behoorlijk kleverig (Grieks: iksos = kleverig). De verspreiding van de mistletoe, maretak of vogellijm gebeurt door vogels. Lijsters eten de bessen en ‘vegen’ daarna hun snavel aan een boomtak af. Zo vindt de verspreiding van deze halfparasiet plaats. In Italië zou de kleverige inhoud van de bes letterlijk gebruikt worden als vogellijm.
