Slakkeninvasie is ongelijk aan slakkengang

0
427
slakken in de tuin

Op het veld, in de tuin en ook in hun blootje: slakken kunnen een ware plaag zijn. Door aangevreten bladeren en stengels verraden ze hun aanwezigheid. Een enkele soort laat een zilvergrijs spoor na op tegels en andere verhardingen. Hun dagelijks leven lijkt een mysterie? Een tipje daarvan lichten we hier op. Aan de hand van de bekendste slakken: de tuin-, de veld- en de naaktslak. En mocht u last hebben van een invasie – door natte zomers voelen ze zich héééérlijk: we eindigen met een remedie.

Een beetje anatomie

Van alle in Nederland voorkomende slakken is de tuinslak wel de bekendste. De tuinslak, veldslak en naaktslak behoren alle tot de familie van de Gastropoda, dat zoveel betekent als ‘over de buik bewegend’ (gaster = buik,maag; poda = voet). Ze behoren tot de orde van de Stylommatophora of landlongslakken. De tuinslak, de wijngaardslak, de veldslak en de naaktslak behoren op hun beurt weer tot de onderfamilie van de Pulmonata en dat verklaart het woord long (pulmon = long).

1. Mantel
2. Anale opening
3. Afgescheiden schelp in de mantel
4. Sluitspier
5. Voet (voor voortbeweging)
6. Darm
7. Mond
8. Voelhorens

Van alle slakkensoorten leeft maar een beperkt deel op het land; de meeste leven in het water. Ook niet alle slakken hebben een typische spiraalvormige schelp. Wanneer een schelp het omhulsel vormt van deze weekdieren, dan kan die heel verschillend van tekening en kleur zijn. Soms ook heeft de schelp scherpe stekels of vertoont ronde bobbels. Ook niet alle schelpen hebben dezelfde vorm: er zijn torenvormige, grof kegelvormige, afgeplatte en ronde schelpen. De schelp is – populair gezien – het huisje, waarin het dier leeft. Het heeft als doel om het weke en weerloze dier te beschermen tegen vijanden en al te felle zonneschijn.
De schelp is opgebouwd uit drie lagen: de buitenste laag (periostractum) bestaat uit een chitineachtige stof die afgedekt is met parelmoer, de tweede laag is opgebouwd uit kleine kalkprisma’s die loodrecht op het oppervlak staan. De derde laag bestaat uit een afwisselende reeks van kalkprisma’s en chitine. De opening in de schelp, waardoor het lichaam van de slak naar buiten steekt, heet de mondrand (peristoom) (peri = buiten; stoma = opening). De slak kan deze opening afsluiten met een slijmerige stof (epifragma), die behoorlijk hard kan worden.

Slakken kenmerken zich door een goed ontwikkelde voet en de kop. In de voet bevindt zich een huidplooi, de mond, die in verbinding staat met de buitenwereld. De mond staat ook in verbinding met de darm en die eindigt uiteindelijk in de anale opening. Achter de mond zit een soort rasptong (radula), die uit een reeks hoornen tandjes bestaat. De tandjes staan in drie rijen naast elkaar. Het eerste deel van de slokdarm is verwijd en wordt krop genoemd. In de maag is een grote, dikke klier (hepato-pancreas) aanwezig, die een stof afscheidt om het voedsel te verteren.

De voet is een langgerekte spiermassa en voorzien van een voetzool. De voetzool sleept over de grond. De voortbeweging vindt plaats door een afwisselend samentrekken en ontspannen van de spiermassa in de voet, waarbij het middendeel (mesopodium) het leeuwenaandeel verzorgt. Op de kop van een slak staan de twee typerende ‘voelhorens’. De ogen liggen aan het buiteneinde van die voelhorens. In de mantelholte van de schelp bevindt zich het hart, de ingewandszak, het ademhalingsorgaan, het reukorgaan, het voortplantings- en uitscheidingsorgaan.

Frisse en schaduwrijke plaatsen

Bijna alle slakken leven vrij en een klein aantal parasitair. In volwassen stadium kleven de landslakken zich aan de bodem vast door een stof die ze afscheiden van hun schelp. Slakken ontvluchten altijd de felle zonnestralen en zoeken frisse, koele plaatsen op. Het schelpvormige omhulsel helpt ze te beschermen tegen uitdroging. Vochtige plaatsen zijn dan ook favoriet als schuilplaats. Na een regenbui is het opvallend dat ze de beschutte plaatsen snel verlaten; immers, alles is vochtig geworden. Tegen de winter, wanneer het kouder wordt, zoeken de slakken een geschikt plaatsje onder

De tuinslak: een veel geziene, maar ongenode gast

bladeren of in de grond om te kunnen overwinteren. Ze sluiten de schelpopening af met het epifragma. In feite kunnen slakken een heel lange tijd koude weerstaan zonder daar te nadelige schade van te ondervinden.

Tuin- en naaktslakken

De lekkerste slak is ongetwijfeld de wijngaardslak (Helix pomiata), de vervelendste zijn de tuinslak (Cepaea nemoralis) en de veldslak (Helix nemoralis) en de vraatzuchtigste is de akkeraardslak (Limax agrestis), die bovendien ook nog eens naakt is.

De tuinslak is overwegend bruin met gele of crème strepen of

De naaktslak: de vraatzuchtigste

spikkels op de schelp. Beide soorten leven of op de grond of op planten. Hun hoofdvoedsel bestaat uit verkauwde gronddeeltjes die worden aangevuld met sappen van planten.

De naaktslak heeft geen schelp maar soms een verhoornd middendeel op de rug. Echt vraatzuchtig wordt grote schade toegebracht aan allerlei groeiende gewassen.

De veldslak is de meest voorkomende slak in Nederland. De schelp is niet groter dan 3 cm, gedraaid en met gele, roze en bruine lengtestrepen getooid.

Remedie

Hoeveel slakken u in uw tuin hebt of krijgt, kan nog wel eens van jaar tot

De veldslak: een weinig opvallende scharrelaar

jaar verschillen. Dit heeft te maken met temperatuur en vocht en vooral de combinatie van die twee op een voor de slak gunstig moment. In droge zomers is het aantal slakken beduidend minder dan in vochtige en warme zomers. Bij het optreden van grote aantallen speelt de beschikbaarheid van voedsel een grote rol: planten moeten het dan extra ontgelden. Desondanks zijn er planten in de tuin waarop slakken zich so-wie-so graag ophouden om zich er te goed aan te doen. Onder andere Hosta, Ligularia, Iberis, sla enzovoort worden steevast bezocht.

Bestrijding

De bestrijding van slakken is geen eenvoudige zaak. Denk je de plaag onder de knie te hebben, dan kunnen ze plotseling weer, en in grote aantallen, verschijnen. Voortdurende waakzaamheid is zonder meer geboden. Natuurlijke vijanden hebben slakken ook wel zoals de egel, kraaien en eksters. Waar die beesten zich echter ophouden en wanneer het hun behaagt om de tuin eens te ontdoen van die lastige slakken, is een vraag die zoveel tijd vergt om een antwoord op te bedenken, dat het aantal slakken zich in die tijd wel verdrievoudigd heeft.
Een huis-, tuin- en keukenmiddeltje is letterlijk ‘zout op slakken leggen’. Maar dat is alleen van toepassing op naaktslakken en… het werkt. Het is geen aantrekkelijk gezicht om een slak zo te zien verschrompelen. Oppakken en via de vuilnisemmer afvoeren kan natuurlijk ook nog. De tuin- en veldslak kunnen worden geraapt of met een middeltje worden bestreden. Tegenwoordig zijn er goede (biologische) bestrijdingsmiddelen te koop. Het bijeenrapen kan wat versneld worden door een schotel of ondiepe pot met wat bier te vullen. Het gist in het bier lokt slakken naar ‘de val’ toe. Zolang het bier niet verslagen of verdund is door regenwater, werkt het redelijk goed. Eenvoudiger is het om een middel te strooien: dan heb je er geen omkijken meer naar en de slakken verdwijnen vanzelf. Die middelen zijn onschadelijk voor kat, hond en mens.

Middelen

– Naaktslakken
Te bestrijden met behulp van Nematoden (Phasmarhabditis). Middel onder de merknaam ‘Nemaslug’ van Brimex (postbus 4784, 4803 ET Breda). Het is werkzaam bij een bodemtemperatuur van tussen 5 – 20° Celcius. De aaltjes worden in een kleisubstantie geleverd. De klei moet in water worden opgelost. De verpakking is goed voor 40 m². Gebruik 1 liter per m².
Strooimiddelen: Escar-Go van ECOstyle of Slakkendood van ASEF.
Het middel Escar-Go bevat als werkzame stof ferrifosfaat. Het middel is onschadelijk voor kinderen, huisdieren, egels, padden en vogels. Na toepassing blijven er geen resten van de slak of slijmsporen over. In de natuur komt de verbinding vrij voor in de bodem; het wordt in de bodem omgezet tot voedingsmiddel voor gewassen.
– Tuin- en veldslakken
Te bestrijden met Slakvrij en Escar-Go van ECOstyle en Slakkendood van ASEF.

LAAT EEN REACTIE ACHTER

Please enter your comment!
Please enter your name here