Narthecium ossifragum: beenbreek

Beenbreek is een zeldzame plant geworden. Ook in een tuin kom je ze maar sporadisch tegen, want een voedselarm milieu met een zandige en zuur venige bodem is ervoor nodig. Op heidevelden in Drente kwamen ze in groten getale voor. Nu moet je ernaar zoeken. Maar ga eens wandelen in een heemtuin zoals het Jac.P. Thijssepark in Amstelveen.

In juli – augustus bloeit beenbreek met trossen gele bloemen

Waarom heet deze plant beenbreek? In 1730 beschreef W. Hudson beenbreek. De plant behoort tot de familie van de Liliaceae. De wetenschappelijke naam, die aan de plant werd gegeven, luidt voluit Narthecium ossifragum. Het Latijnse woord os betekent been en frango staat voor breken. Naar wordt vermoed, bevat de plant een giftige stof die een beenderziekte bij vee kan veroorzaken. Runderen, schapen en geiten kunnen na veelvuldig eten van de plant daardoor ‘makkelijker’ hun poten breken.

Uitsluitend in Atlantische zone(s)

Beenbreek is op drassige plekken in heidevelden te vinden. Niet elk heideveld is bedeeld met deze inmiddels zeldzame tot zeer zeldzame plant.

Bloemen van beenbreek staan in een eindelingse tros, de rode helmdraden zijn wollig behaard

Ook heide komt niet zomaar overal voor. Het is gebonden aan een specifieke bodem en moet onder invloed staan van een zeeklimaat. Het verspreidingsgebied in Europa is dan ook tot het westelijke deel van het continent beperkt. Beenbreek komt voor in gezelschap van o.a. dopheide (Erica tetralix), gagel (Myrica gale), geoorde wilg (Salix aurita), koningsvaren (Osmunda regalis), smalle stekelvaren (Polystichum spinulosum) etc. Heide, zoals wij dat kennen, is een zogenaamd gefixeerd landschapsbeeld: het is ontstaan bij de gratie van beweiding door schapen. Tegenwoordig worden heidevelden voornamelijk op mechanische wijze beheerd.

Natuurterreinen en heemtuinen

Het landschap staat bij voortduring onder druk van stedelijke uitbreidingen. Van binnenuit is er druk door intensivering van de landbouw. Inspoeling van meststoffen en verzuring van de bodem spelen een grote rol in het achteruitgaan van de natuur als ecosysteem. Aanwijzen van natuurterreinen om planten en dieren te behoeden voor bedreigingen is dan de enig aangewezen mogelijkheid. Heemtuinen zijn verzamelingen planten, die een nabootsing van de natuur en het natuurlijk systeem zijn. Heemtuinen hebben vooral een educatieve functie voor de stadsbevolking. "In puur natuur liever geen gegluur," dit in tegenstelling tot heemtuinen die speciaal voor bestudering van ‘natuur’ zijn aangelegd.

In het najaar is beenbreek nog steeds een opvallend accent met geelbruin…	… gekleurde stengels.