Tuinieren op een hoger plan: een zwevende tuin

0
638
bloemen balkon

Niet iedereen is een begenadigd bewoner van de begane grond. Sommigen van ons kijken neer op die begane grond; het rijk van planten, dieren en de toevallige passant. Soms ver verheven, half zwevend tussen hemel en aarde wordt de dag en de nacht doorgebracht. Een huismus, kraai of ekster wil nog wel eens voorbij- of komen aanvliegen uit de grijze nevel zover het oog reikt. Een welkome belevenis in de vaak grauwe wereld van beton, staal en glas. Toch is ook bij wonen op hoog niveau een zweempje van wat op de begane grond groeit en bloeit in decor te zetten.

Hoe klein of groot het balkon ook is, er is altijd wel een plekje om een

flinke pot of bak met planten neer te zetten. Zeker wanneer een balkon aan de zonkant ligt en er af en toe ook op een stoeltje genoten kan worden van de zon of een zwoele zomeravond, wordt het des te aantrekkelijker om van het balkon een echte tuin te maken. Het veraangenaamt er het zitten en het wonen op hoog niveau. Misschien ook komt u er daardoor wat vaker dan alleen maar om de was op te hangen.

Het leuke aan een balkontuin is misschien wel dat deze niet in één keer aangelegd hoeft te worden om de show te maken. Van tijd tot tijd kan een pot met beplanting aangeschaft worden. De balkontuin kan een ‘groeituin’ zijn. Potten en planten moeten natuurlijk wel onderling harmoniëren. Er moet dus wel een lijn zijn in de aanschaf om een bewust in scène gezet decor uiteindelijk te bereiken. In het vroege voorjaar zijn we zo gewend om wat winterviolen aan te schaffen en ze in langwerpige hangbakken langs de balustrade te planten. Weer wat verder in het seizoen maken de violen plaats voor (hang)petunia’s, het afrikaantje en wat geraniums. Maar er is zoveel meer van te maken! Het genot van een balkon kan vegroot worden door ook eens wat groenblijvende planten te kopen. Hiervoor zijn diepe en brede potten of polyesterbakken wel een vereiste. In een goed tuincentrum zijn er allerlei soorten en maten potten, bakken en kuipen te koop. Bloempotten gewoon in terracottakleur of geglazuurd en al of niet met prachtige dessins erop. De polyesterbakken zijn meestal eenkleurig verkrijgbaar.

Binnenkort zal mijns inziens tuinieren ‘op hoog niveau’ een hoge vlucht

nemen en zal er ongetwijfeld meer variatie in het aanbod polyesterbakken op de markt komen. Het grote voordeel van polyesterbakken is uiteraard dat deze licht in gewicht en duurzaam zijn. Het voorkomt een kapotte rug bij transport en verzetten! Bovendien zijn ze goed aaneen te schakelen, waardoor de ruimte maximaal kan worden benut. Aardewerkpotten willen nog wel eens barsten in de winter als gevolg van het uitzetten van vocht in de aarde. Door de meestal ronde vorm gaat ook ruimte verloren. Ronde potvormen lenen zich goed als accenten in de balkontuin. Beide materialen en vormen hebben hun voor- en nadelen. Chinese potten worden meestal ook in terracottakleur geleverd. Deze potten zijn langwerpig, vierkant of rond te koop.

Tip: Vindt u de gewonne terracottakleurige pot te saai, dan zijn deze te versieren met kleurige scherven van gebroken kopjes, schoteltjes of geglazuurde mozaiektegeltjes. Verlijm de stukjes met montagekit. Nadat de versierde pot voldoende is gedroogd, wordt de oppervlakte geëgaliseerd met gips. Om het geheel te beschermen tegen vocht en water kan de buitenkant nog behandeld worden met waterglas. Alle hiervoor genoemde materialen zijn in een doe het zelf-zaak verkrijgbaar. Kies voor de versiering van de potterie een kleur die de hoofdtoon op het balkon zet. Een teveel aan kleur maakt al gauw dat de potten meer aandacht vragen dan de beplanting, die erin staat. Een enkel geraffineerd accent kan geen kwaad: lichte kleuren op een donker, schaduwrijk balkon; donkere kleuren in afwisseling met een licht accent op zonrijke balkons.

Naast wat potterie zijn er heel veel losse ornamenten te koop. Kleine en

grote beelden, bronnen en fonteinen, zuilen en bustes. Daarmee is een fantastische compositie te maken. De balkontuin kan als het ware een afspiegeling worden van de Toscaanse en Andalusische voorbeelden. In deze streken is het heel gewoon om te tuinieren in potten. Meestal wordt zo’n verzameling planten daar neergezet in onooglijk kleine binnenplaatsjes. In Arabische landen wordt beplanting in potten toegevoegd aan de majestueuze tuinuitleg. En… wat dacht u van de tuinen van de Zonnegod in Frankrijk. Ook hier was het de gewoonte om in de zomer grote kuipen met exotische planten uit de oranjerie te halen en bij te zetten in de baroktuin.
Door plaatsing van één of meer ornamenten tussen bakken en potten op een in het oog springende plaats verschaffen deze extra’s een buitengewoon ruimtelijk raffinement aan de meestal smalle, pijpela-achtige balkonruimte.
Diepte-effecten op het balkon worden bereikt door planten op te hangen in plantschalen en/of baskets. Baskets zijn er in aardewerkuitvoering of als gevlochten tenen of metalen draadmandjes verkrijgbaar. De gevlochten mandjes moeten voor het beplanten ervan wel bekleed worden met folie of in vorm geperst papier om lekkage te voorkomen. De in vorm geperste papieren bekledingsbakjes gaan ongeveer één seizoen mee, bovendien lekken ze op den duur. Hanging baskets bij voorkeur vullen met leemachtige tuingrond onder bijmenging van veenmos. Het veenmos (Sphagnum) houdt lange tijd water vast.

Voorzorgsmaatregelen en inrichting van het balkon

Voorkom wind en tocht

Of uw balkon nu zonnig of schaduwrijk is, er zijn altijd wel planten die in die situatie willen groeien en bloeien. De grootste vijand van planten is tocht en felle wind. Planten raken onder zulke omstandigheden onder de luis of ‘verbranden’ als gevolg van te veel verdamping. Begin dus met inspectie van het balkon. Ga na waarvandaan in hoofdzaak de wind komt en neem daarna maatregelen om de wind uit te sluiten of te verminderen. In elk tuincentrum zijn schermen of trellis in allerlei vormgegeven modellen te koop. De standaardafmeting bedraagt 1.80 x 1.80 m. Er zijn ook schermen in de maat 90 of 1.20 x 1.80 m te koop. Komt de afmeting of de starre vorm van het scherm niet overeen met de maten die u nodig hebt, dan zijn er meer ‘plooibare’ afschermingen verkrijgbaar, zoals rietmatten en bamboeschermen.

Bent u handig genoeg met zaag en spijkers, dan kunt u met behulp van ’tuinhout’ elke situatie aan. Denk vooraf na of er klimplanten langs de wanden van het balkon moeten komen. Hiervoor is het absoluut noodzakelijk dat deze planten op een eenvoudige wijze geleid of aangehecht kunnen worden. Houtconstructies zijn in zo’n geval erg makkelijk om er leiklemmen in aan te brengen. Een dichte, maar toch licht doorlatende afscherming is heel mooi te maken door polycarbonaatglas, lexaan of perspexplaten in een frame aan te brengen. Zorg er wel voor dat bij volledige afsluiting van het balkon er één of meer luchtramen in aangebracht worden. Bij zonnig weer zal een dicht balkon een hete broeikas kunnen worden en daar kunnen gewone tuinplanten niet goed tegen.

Balkonvloer

In feite kan de balkonvloer net zo behandeld worden als een terras in de tuin. Als het goed is, ligt de balkonvloer altijd lager dan de vloer van

de woonkamer in verband met neerslaand regenwater en de afvoer daarvan. Het ligt niet erg voor de hand om het balkon te voorzien van een groot formaat betontegels. Dit geeft een erg grof beeld en is bovendien zwaar. Er zijn heel veel kleine tegels in soorten en kleuren te koop. Bijvoorbeeld in de afmetingen 10 x 10 of 20 x 20 cm. Ze zijn gemakkelijk te sjouwen en te verwerken. Heel goed bruikbaar zijn vloertegels die ook binnen gebruikt worden. Zoals estrik-, patio- en terrazzotegels. Alle tegels moeten aan één voorwaarde voldoen: ze mogen niet geglazuurd zijn. De reden is heel eenvoudig. Door inwaaien of inregenen van neerslag zou de balkonvloer levensgevaarlijk glad kunnen worden. Kies dus voor een ruw oppervlak van wat voor te kiezen materiaal ook! Er hoeven niet meer tegels op de balkonvloer aangebracht te worden dan strikt noodzakelijk is voor een looppaadje en/of zitplek.
In het geval er een automatische watergeefinstallatie voor alle balkonbakken zal komen, is het handig de hoofdleiding hiervan weg te werken onder of tussen de aan te brengen nieuwe vloer van het balkon. De tegels kunnen ‘koud’ op de balkonvloer gelegd worden, mits deze glad afgewerkt is. Is dit niet het geval, dan is een ondervloer van worteldoek of het pannensponsachtige (kunststof) doek dat onder vijverfolie wordt aangebracht een doelmatig middel om alle oneffenheden weg te werken. Bovendien werkt het doek drainerend en zorgt voor een blijvend goede afwatering. ‘Overhoeken’ als gevolg van een niet gesloten vloerdek met tegels of een klein formaat stenen kunnen worden belegd met keien (Maas- of Cararakeien), leisteenscherven, heel grof grind (spoorweggrind) of geëxpandeerde kleikorrels. Dek altijd het afvoerputje van het balkon af met een geperforeerde en gegalvaniseerde deksel. Het voorkomt verstopping in geval gronddeeltjes uit plantenbakken met het water worden meegespoeld of als er grinddeeltjes in terechtkomen.
Heel doelmatig op een balkon zijn houten vloerdelen of houten tuintegels. Met name in tuintegels zijn er momenteel veel vormen te koop: rechte, in diagonaal of blokverband aangebrachte planken op een onderframe. De afmetingen zijn 40 x 40 of 50 x 50 cm. Het doet er niet toe of u kiest voor een vuren, grenen of bankiraihoutsoort; uiteindelijk worden alle tegels grijs.

Welke grond

Voordat de pot beplant kan worden, moet er een grondmengsel in. Bekijk de te kopen pot of bak goed. Altijd moeten er één of meer gaten in de bodem aanwezig zijn voor de afwatering bij een te veel aan water. Voor het aanbrengen van grond moet er over dit gat een flinke bloempotscherf aangebracht worden. Hebt u een bak of grote pot gekocht, waarin geen gat zit, dan is dit eigenlijk nog beter. In plaats van een gat te maken in de bodem, kunt u dan beter gaten in een van de zijwanden boren. Boor de gaten op een hoogte van 3-4 cm vanaf de bodem. Vul de pot met geëxpandeerde kleikorrels of bloempotscherven tot een hoogte van ongeveer 8 cm vanaf de bodem. De drainagegaten liggen dus halverwege de bodemopvulling. Breng over de onderlaag worteldoek of een stukje kunststof, pannensponsachtig weefsel aan, zoals gebruikt wordt voor de onderlaag van uit folie vervaardige tuinvijvers. Zorg ervoor dat dit materiaal de korrels volledig bedekt. Hierna kan het grondmengsel eroverheen worden aangebracht.

Het grote voordeel van de drainagegaten boven de bodem is, dat er een reservoir met water onder de plantenwortels komt. Het daar aanwezige water houdt het grondmengsel voortdurend vochtig. Planten op een balkon verdampen in de regel meer water via hun blad dan planten in de tuin (oorzaak: meer luchtwerveling op grotere hoogte als gevolg van minder beschutting). Plantsystemen die met een reservoirsysteem zijn uitgerust, groeien bewezen sneller en beter.
Kiest u een beplanting die verscheidene jaren achtereen op het balkon moet blijven staan (coniferen, heesters, tuinkruiden), dan is een grondmengsel 50% leem, 30% potgrond en 20% fijn kiezelzand vereist. Voor specifieke beplanting (mini-rododendron, heideachtigen) moet het mengsel overwegend ‘zuur’ zijn: 60% speciale grond voor erica-achtigen, 30% turf (tuinturf) en 10% fijn grind. Voor éénjarigen: kant en klaar mengsel tuingrond of potaarde. Heel handig is het om aan het grondmengsel voor de éénjarigen en erica-achtigen een vocht vasthoudende gel toe te voegen. Voor alle grondmengsels voor balkonbeplanting is het aanbevelenswaardig om ’terracottum’ toe te voegen. Dit sponsachtige materiaal neemt vocht op en geeft dit heel langzaam af aan de wortels van de plant(en).

Water en mest, het geheim van een groene balkonoase

Planten hebben voor hun groei en bloei continu meststoffen nodig. Een kaliumrijke NPK-korrelmest moet elke twee weken worden gegeven. Bent u vergeetachtig, dan zijn er traag werkende meststoffen in de vorm van pillen, zakjes en korrels te koop. Meestal is het dan nog maar twee- of driemaal per jaar nodig zo’n handige dosering in de bak of pot te doen.
Wat natuurlijk nooit mag worden vergeten, is water geven! Planten op het balkon zijn afhankelijk van u en de regelmaat waarmee u ze van vocht voorziet. Is wate geven u te veel werk, te tijdrovend of te ingewikkeld? Begin dan niet aan een uitgebreide collectie planten of… schaf een automatische druppelinstallatie aan! Een druppelinstallatie kan per computer worden gestuurd. Deze high-tech vinding regelt automatisch de hoeveelheid water afhankelijk van de vochttoestand in de bak en de hoeveelheid zon in een bepaalde periode. Simpele systemen werken met een tijdklok. Die schakelen op vooraf geprogrammeerde momenten en in hoeveelheden minuten de watergeefinstallatie. Wilt u deze features niet, dan blijft over het (regelmatig) begieten met tuinslang of plantengieter. Bij gebruik van een tuinslang is het gewenst de straal en hoeveelheid water aan de spuitmond te kunnen regelen. Zonder dit wordt het al gauw een modderige en natte boel op uw balkon.

Balkonplanten

Vrijwel alle tuinplanten doen het ook op het balkon. De keus is dus heel groot. Wel moet rekening worden gehouden met de meestal beperkte uitgroeimogelijkheid van een balkon. Bomen en groot wordende struiken kunnen dus niet. Om gedurende het hele jaar een goed uitziend balkon te hebben is het beslist noodzakelijk een groot deel van de beplanting groenblijvend te laten zijn. Zomergoed of é&eacutenjarigen en bloembollen moet u dan ook beschouwen als toevoegingen. Plant de tijdelijke bloeiers apart in een pot of bak en schik ze ten opzichte van de ‘kern’-beplanting(en). Apart houden voorkomt wortelbeschadiging van de blijvende planten en struiken.

Voor de beplanting van potten en bakken is het handig in ‘lagen’ te denken.

Dit in lagen denken is ook van toepassing op de plaats die u bepaalde struiken en planten geeft: hogere heesters in kuipen of bakken achter bakken; schalen en potten voor lager blijvende planten. Zet eénjarigen ervoor of ertussen in kleinere potten of bakjes. Grote kuipen en bakken kunnen langs de rand worden beplant met hangplanten. Het vergroot het idee van de ‘groene oase’ en versterkt de illusie van een tuin. Plaats beplanting ten opzichte van elkaar zodanig dat ze ook kunnen uitgroeien. Voordeel van zo’n mobiele tuin is zonder meer dat alles verplaatsbaar en aanpasbaar is. Verschuiven met het oog op verdere uitgroei kan dus altijd wel eens.
Een complete opsomming van alle planten, die toepasbaar zijn op het balkon, zou te veel ruimte vragen. Planten die het so-wie-so goed doen, vindt u hieronder met een indeling volgens hoge heesters, klimplanten, coniferen, kamerplanten (’s winters binnenhalen!), bladverliezend en bladhoudend (groenblijvend).

HOGE HEESTERS (bladverliezend):
Pyracantha, rozen op stam, Catalpa, Prunus autumnalis ‘Rosea’, Salix matsudana ‘Tortuosa’, Coryllus avellana ‘Tortuosa’, Cornus florida, Acer platanoides ‘Drummondii’, Gleditsia triacanthos, Buddleja davidii, Cornus controversa ‘Variegata’, Acer palmatum ‘Ornatum’, vijg, hortensia etc.

HOGE HEESTERS (groenblijvend):
Nothofagus antartica, Ilex ‘Belgica Aurea’,Osmanthus delavayi, Prunus lusitanica, Aucuba japonica, rododendron, laurier etc.

CONIFEREN (hoge soorten):
Thuja occidentalis, Thuja orientalis, Abies koreana, Picea omorika, Pinus peuce, Cupressus sempervirens, Tsuga heterophylla, jeneverbes etc.

KAMERPLANTEN:
Musa ensete, Mimosa, Hibiscus, Fatsia, Oleander, Cycas revoluta, Plumbago auriculata, citroen geranium, anjer, gerbera, Cordyline, ficus, Jatropha, Abutilon, Agave, ananas, Asparagus, kamerden, begonia, Calathea, Bougainvillea, Caladium, , Campanula, Chaemerops, citrus-planten, Croton, Nephrolepis, passiflora, Tolmia, Selaginella, Caladium spec. etc.

LAGE HEESTERS (bladverliezend):
Hydrangea serrata, Hydrangea hortensis, dwerg/minirozen, Cercis siliquastrum, Viburnum bodnantense ‘Dawn’, Viburnum ‘Gwellian’, Caragana arborescens, Acer plamatum ‘Dissectum’, Hypericum adrosaenum, Hypericum calycinum, Coronilla varia, Abutilon, Mespilus japonica, Hydrangea aspera villosa, Hydrangea sargentiana, Corylopsis pauciflora, Magnolia stellata etc.

LAGE HEESTERS (bladhoudend): Citrus spec., Hedera helix, Skimmia japonica, Skimmia jap. ‘Rubella’, laagblijvende rododendrons, Mahonia neubertii, Mahonia fortunei, laagblijvende azalea’s, Viburnum davidii, Pieris japonica, Nandina domestica, Camellia, Buxus sempervirens etc.

CONIFEREN LAAGBLIJVEND:
Picea abies ‘Conica’, Chamaecyparus obtusa ‘Nana’, Chamaecyparus obt. ‘Gracilis’, Juniperus pfitzeriana, Juniperus horizontalis, Juniperus ‘Gold Cone’, Pinus mugho etc.

KLIMPLANTEN/HANGPLANTEN:
Hydrangea petiolaris, Parthenocissus ‘Veitchii’, Wisteria sinensis, Hedera ‘Hibernica’, Hedera ‘Goldheart’, Hedera Sulphurheart’, Hedera ‘Aureo Variegata’, Passiflora ‘Lavender Lady’, Passiflora ‘Vitifolia’,

Passiflora ‘Caerulea’, Fragaria vesca, Aeschynanthus lobbianus, Ampelopsis brevipedunculata, Asparagus, Browallia speciosa, Campanula isophylla, Cissus antartica, Chlorophytum comosum Glechoma superbe, Philodendron, Tradescantia, Thunbergia alata, Vinca minor, Vinca major, Iberis sempervirens, Lamium spec. etc.

KRUIDEN:
Alle kruiden kunnen in pot op het balkon gehouden worden.

Winterbescherming

Wind en tocht zijn de grootste vijanden van planten op het balkon. Ook de balkontuin moet in het late najaar winterklaar gemaakt worden. Verwijder dode planten en snoei eventueel te groot geworden struiken. Zorg voor een goed heenkomen voor kamerplanten die de hele zomer buiten hebben gestaan. Met een koele, vorstvrije plaats in huis nemen de meeste kamerplanten genoegen. Verminder gedurende de winterperiode ook de hoeveelheid water, die u ’s zomers hebt gegeven.
De bakken, kuipen en potten moeten worden ingepakt. Hiervoor kan stro worden gebruikt worden. Los stro kan tussen en om de potten worden gedrapeerd. Om verwaaien te voorkomen moet het geheel afgedekt worden met bijvoorbeeld een afdekzeil of de stro kan in (jute, plastic) zakken worden gedaan, die vervolgens tussen de bakken worden geklemd. Scherm in ieder geval de planten en bakken af van de overheersende windrichting op het balkon. Een rietmat (of rietmatten) is uitstekend geschikt voor dit doel. De rietmat mag de bak(ken) met daarin de planten helemaal afsluiten. Stilstaande lucht verhoogt de kans op bevriezen van grond en planten. Een beetje luchtcirculatie moet er dus wel blijven.

LAAT EEN REACTIE ACHTER

Please enter your comment!
Please enter your name here