Door sombere gevoelens overmand wandel je nog wel eens door een gebied waar je niet vaak hoopt te komen. Totdat je onvermijdelijk zelf aan de beurt bent. Ook dan loop je grote kans langs een boom te komen, die in die omgeving onverwoestbaar lijkt thuis te horen. Toch kijk je er ook niet van op als de mooie, besdragende takken ervan festiviteiten als Kerstmis opsieren.
De inheemse hulst, Ilex aquifolium, is een van de weinige wintergroene heesters, die vanouds in onze landstreken groeit.
 |
| Ilex aquifolium heeft scherpgetande bladranden en wordt daarom ook wel scherpe hulst genoemd |
|---|
Deze hulst is bekend door zijn leerachtige, glanzend groene bladeren met puntige en stekelige randen. In het koude jaargetijde draagt een hulst een pracht aan rode bessen.
Ilex behoort tot de familie van de Aquifoliaceae. Er zijn ongeveer 400 Ilex-soorten. Hiernaast is er een groot aantal variëteiten. Er zijn wintergroene en bladverliezende soorten. De meeste hebben een scherp getande bladrand. Het is een houtachtig gewas als boom, solitaire struik en haag. De plant komt van nature bijna over de hele wereld voor. Zowel in de tropen als in streken met een gematigde temperatuur met uitzondering van het westelijk deel van Noord-Amerika en Australië.
Ilex heeft zijn naam waarschijnlijk te danken aan de gelijkenis met het blad met van de steeneik Quercus ilex, die vrij algemeen voorkomt in het Middellandse- Zeegebied.
Plant u een hulst om de vele mooie, rode bessen, dan kunt u voor de bevruchting het beste bij vrouwelijke exemplaren een mannelijke planten. En om bezitters van kleine tuinen toch van hulsttakken vol bessen te laten genieten, hebben kwekers zelfbestuivende variëteiten ontwikkeld. Ilex aquifolium ‘J.C. van Tol’, ‘Pyramidalis’ en ‘Alaska’ zijn er als beshulst. Ook van deze variëteiten zal het aantal bessen groter zijn als er een mannelijke hulst in de buurt staat.
In mei verschijnen de kleine, waswitte bloemetjes. Ze zijn okselstandig geplaatst en verschijnen in bosjes. Ze hebben een vijfgelobde kelk met een witte, gespleten kroon en vier of vijf meeldraden, die aan het vruchtbeginsel kleven.
 |
| De groene bessen kleuren in het najaar prachtig rood |
|---|
Hulst is doorgaans tweehuizig: mannelijke en vrouwelijke bloemen groeien niet aan dezelfde plant. In de rode bes zitten twee tot acht zaden.
Standplaats en grondsoort
De meeste hulstsoorten groeien op elke grondsoort als die niet te droog of te vochtig en goed doorlatend is. De beste grondcombinatie is een zanderige, lichtzure leemgrond met een constante vochtigheid. Een hulst kan het beste einde winter of begin voorjaar worden geplant, waarbij u zich heel goed moet afvragen of u de plant echt daar wilt hebben, waar u… Een hulst is namelijk moeilijk te verplanten. Een plaats in de volle zon bevordert de kleuren van bonte hulstsoorten.
Hulst verdraagt een sterke snoei. Snoei vrijstaande solitairs alleen voor een goede vorm als het nodig is’ Knip hagen aan het eind van de zomer. Voor vormsnoei is in het voorjaar soms een extra knipbeurt nodig.
Bontbladig
Ilex aquifolium ‘Rubricaulis Aurea’, een bonte hulst, heeft een karakteristiek blad met een gele rand en draagt rode bessen. Deze gekweekte variëteit wordt niet hoger dan 3 meter, is mooi als struik en geeft in de winter kleur aan de tuin.
Ilex aquifolium ‘Golden van Tol’ een breed piramidale struik met overhangende takken met stekelig goudbonte bladen. Is een zelfbestuiver en krijgt rode bessen. Kan 6 meter hoog worden.
Ilex aquifolium ‘Silver Queen’ is een zilverbonte, zeer winterhard en wordt ruim 2 meter hoog.
Ilex aquifolium ‘Argenteomarginata’ is een goed groeiende, breed piramidale struik. Heeft vrij scherp getand blad met een opvallende, vaalwitte rand. De jonge topscheuten zijn paarsig getint. De struik draagt in de herfst rode bessen.
Ilex aquifolium ‘Handsworth Silver’ groeit op tot een vrij slanke, piramidale boom. Het blad is langwerpig elliptisch met een helder crèmewitte rand en uitspringende, gelijkvormige stekels. De boom draagt rode bessen.
Ilex aquifolium ‘Madame Briot’, een breed piramidale struik, heeft blad met een dunne, goudgele rand. Er komen echter ook volkomen gele bladeren aan voor. Het is een goed doorgroeiende en winterharde struik. De bessen zijn oranjerood.
Ilex crenata ‘Convexa’ is een veel gebruikte Chinese hulst met kleine, donkergroene, bolstaande en niet gestekelde bladeren. Het blad lijkt een beetje op dat van de buxus. De lage, wintergroene en zeer winterharde struik groeit, als hij niet gesnoeid wordt, meer in de breedte dan in de hoogte en wordt niet hoger dan zo’n 80 cm. De bessen zijn zwart.
Ilex crenata ‘Fastigiata’, de Chinese hulst, groeit zuilvormig en is een ideale plant voor smalle hagen.
Ilex crenata ‘Golden Gem’ is een groenblijvende compacte heester, die in de winter zijn goudgele kleur goed behoudt. Het is een trage groeier en mooi om in potten of bakken te zetten. De plant wordt niet hoger dan 80 tot 100 cm. Heeft graag een plaatsje in de zon om in mei te bloeien.
Groenbladig
Ilex aquifolium ‘Bacciflava’ heeft donkergroen blad en krijgt heldergele bessen, wat heel mooi met elkaar combineert.
Ilex aquifolium ‘J.C. Van Tol’ is zeer winterhard, heeft een brede piramidale vorm met afhangende takken met weinig getande, glimmend donkergroen blad. In de herfst verschijnen de grote oranjerode bessen. Het is een zeer bekende boom. Hij groeit niet snel, maar kan op den duur toch wel 10 meter hoog worden. Doet het goed als groenblijvende solitair of als snoeivorm. Verdraagt een snoeibeurt namelijk zeer goed en laat zich ook makkelijk in vorm knippen.
Ilex aquifolium ‘Pyramidalis’ wordt 8 tot 10 meter hoog. Ook dit is een piramidaal opgaande boom met slechts gedeeltelijk gestekeld blad. Draagt rijkelijk rode bessen zonder mannelijke hulststruik in de buurt.
Ilex bioritsens is is mooi om zijn blad en wordt 4 tot 5 meter hoog. Deze langzaam groeiende struik heeft een vrij groot blad met sterk afstaande stekels. De bessen zijn rood.
Ilex meserveae ‘Blue Angel’ is de ideaalste haagplant. Hij vormt een ondoordringbare, groenblijvende haag. De plant is vrouwelijk en vormt prachtige donkerrode bessen. Deze blauwgroene hulst groeit traag en wordt niet hoger dan 2 meter.
Ilex verticillata is een opgaand groeiende, dicht vertakte hulst. Hij wordt gekweekt om de prachtig glimmende, helderrode bessen. De plant wordt 2 meter hoog en verliest ’s winters het blad. Wel moet er een mannelijk exemplaar bij de vrouwelijke worden geplant. Het blad is kakigroen, breed eivormig en vaak dubbel gezaagd.
Vermeerderen
Een hulst kan worden vermeerderd door te zaaien, te stekken, te delen of via uitlopers. Neem aan het eind van de zomer of begin van het najaar de halfhoutige takken als stekken. Of pluk de bessen meteen nadat ze goed op kleur zijn. Laat het vruchtvlees verrotten en was daarna de zaden heel goed schoon. Het vruchtvlees bevat namelijk stoffen, die de kiemkracht remmen. Bewaar het zaad in wat vochtig zand. Zaai ze het eerstkomende voorjaar op een halfschaduwrijke plek in vochtige, humusrijke grond. De opkomst kan een periode van drie jaar bestrijken. Cultivars kunnen door afleggen, enten of stekken worden vermeerderd. De jonge boompjes kunnen in strenge winters, vooral als ze in de volle winterzon staan, nog wel eens wat vorstschade oplopen.
Omdat hulst een trage groeier is, is een mooi groot, opgekweekt exemplaar een kostbaar bezit. En… het is een plant voor het leven, die steeds mooier wordt. Maar de bladeren en bessen van een hulst zijn wel giftig.
