Akelei, te mooi voor een boerentuin alleen

Akelei is al sinds de late Middeleeuwen in cultuur. Op schilderijen is de schoonheid van akelei vaak verbeeld. Akelei spreekt tot de verbeelding door de mooie kleur van de bloem en de eigenaardig gekromde, lange sporen aan de achterzijde van de bloem. In een historische en de ‘nette’ tuin bij een boerderij zal akelei vast niet ontbreken. Wanneer de goede soorten en hybriden worden gekozen, is het ook in een stadstuin helemaal geen moeilijk te houden plant.

De bloem van de akelei bestaat aan de buitenkant uit lange (gekleurde) kelkbladen en trechtervormig vergroeide kroonbladen. Aan elk kelkblad zit een gekromd spoor. Amerikaanse soorten hebben een recht spoor. Het vruchtbeginsel is klierachtig behaard. Op basis van de lengte van het spoor ten opzichte van de lengte van de kelk- en kroonbladen en de kleur hiervan worden de soorten en variëteiten van elkaar onderscheiden. Er zijn zo’n honderdtwintig soorten akelei bekend.

Eind april beginnen de knoppen te zwellen		Bij veel ranonkelachtigen is de bloemknop vaak gekleurd; de sporen zijn al te zien		Akelei in volle bloei, een schilderachtig schouwspel

Wilde akelei komt in vrijwel heel Europa in het wild voor in bossen en zoomvegetaties. Naar wordt aangenomen zijn het oorspronkelijk planten, die vanuit tuinen zijn verwilderd. Het zijn overblijvende (vaste) planten. In de Alpen komt akelei vrij veel voor, maar dit is de Alpenakelei (Aquilegia alpina). Wilde akelei (Aquilegia vulgaris) bloeit van mei tot en met juli. Het is veruit de sterkste en misschien wel de mooiste soort van het geslacht. Deze akelei wordt veertig tot tachtig centimeter hoog.
De akelei behoort tot de omvangrijke familie van de boterbloemachtigen (Ranunculaceae). De naam Aquilegia komt van de Latijnse woorden aqua = water en legere = verzamelen.

Cultuur

De bloem van wilde akelei heeft tal van nuances paars en diepblauw

Akelei groeit op alle grondsoorten in de zon of halfschaduw. De plant groeit polvormig. De groene stengels dragen gelobde, iets blauwgroene bladeren; aan de top en zijstengels geknikte bloemen. Variatie in bloemtinten is normaal. De akelei kruist onderling heel gemakkelijk. Zuiverheid van ras of variëteit is hierdoor een moeilijke zaak (verbastering). De akelei houdt niet van een te vochtige grond en evenmin van een winderige plaats. Bloemen zijn goed op vaas te houden. Vermenigvuldigen van akelei kan door scheuren of zaaien. Scheuren van de pollen in het najaar, zaaien in maart – april onder glas. Amerikaanse soorten (Aquilegia caerulea, Aquilegia canadensis, Aquilegia skinneri, Aquilegia chrysantha en de hybriden ‘Mc Kana Giant Hybrids’, ‘Crimson Star’, ‘Haylodgensis’) zijn onvoldoende winterhard in ons klimaat.

Andere soorten