Hoe is een haag toe te passen in de tuin?
Waarop moet je zoal letten, voordat je aan een haag begint?
Het planten van een haag
Welke planten zijn geschikt als haag?
1. Waarom een omsluiting van de tuin?
Het hebben van een ‘eigen’ stukje grond, waarbinnen je van alles kunt doen, is in ons dichtbevolkte land een groot goed. Een tuin, groot of klein, geeft de mogelijkheid om je eigen wereldje te realiseren in de buitenruimte. De tuin kan gezien worden als het verlengstuk van je huis. Het is een soort woonkamer zonder dak. Het is bij uitstek de plek waar je de verandering van de seizoenen kunt beleven. Hulpmiddelen daarbij zijn de planten die, mits met zorg uitgekozen, groei en bloei en afsterven verbeelden. Is het niet heerlijk om in het vroege voorjaar van de eerste zonnestraaltjes te kunnen genieten door buiten even een stoel neer te zetten?
Net zoals in de woonkamer waar de binnenmuren beslotenheid en privacy geven, kan een heg een tuin als eigen domein omkaderen en zorgen voor een geheel eigen intimiteit. Een heg om de tuin voorkomt niet alleen al te nieuwsgierige blikken van buitenaf, maar maakt ook het decor waarin allerlei andere vaste planten, bomen en struiken hun eigen vormen en kleuren tot hun recht laten komen.
Het begrip tuin is verwant aan het duitse woord Zaun, dat heg of omheining betekent. Als we eens ronddwalen langs tuinen in dorp of stad, dan valt het op dat het treurig gesteld is met de afperkingen: schuttingen in allerlei hoogten en kleuren wisselen elkaar af. Daartussen staan weer hoge of lage heggen of wordt het harmonica-gazen hekje door een ‘quasi rustiek landelijk’ van ruwhouten planken getimmerd hekwerk afgewisseld. Vooral in nieuwbouwwijken blijken de bewoners zich volledig, zonder enige gêne, te willen presenteren in hun ambachtelijk kunnen. Van enige afstemming of samenhang met andere omwonenden is meestal geen sprake. De tuin schijnt het gebied te zijn dat volledig vrij is en waar een ieder zich vrijelijk kan uitleven zonder zich te bekommeren om het uiterlijk ervan. Ondanks artikelen in tijdschriften, tv-programma’s etc. gericht op wonen en tuinieren, blijkt meer een trend gevolgd te worden dan dat er een trend gezet wordt op het gebied van ‘schoonheid’. Een tuin op zich kan er wel aardig uitzien, maar binnen een geheel van tuinen kan de buitenkant een lelijke dissonant vormen. Het lijkt er soms op of men zich bewust of onbewust verzet tegen de uniformiteit van de straat, de stoep en het stramien van het rijtjeshuis; de eigen identiteit – hier woon ik – dringt zich pregnant op aan het straatbeeld. Is dat dan erg?
We leven in een vrij land, gelukkig maar. Maar stelt u zich eens voor dat alle huiskamers open en bloot aan de straat liggen. Je kunt er langslopen en ongegeneerd zo maar inkijken. Een kakafonie aan beelden zou dat opleveren; dat wel ja, maar het zou als straatbeeld erg onrustig worden: al die verschillende indrukken die op je netvlies verschijnen, je zou er gek van worden en op ’t laatst raak je er gedesoriënteerd van. ’t Is maar goed dat het omhulsel, de architectuur van de huizen, alles nog wat samenbindt.
Een samenhangend gebruik van materialen met buren onderling kan de status van een straat, buurt of wijk aanmerkelijk verhogen. Het beste voorbeeld zijn in Nederland nog altijd de zogenaamde ’tuinwijken’ uit de jaren dertig. Een zelfde begrenzing van de voor- en achtertuinen leidt hier tot een opmerkelijke schoonheid en een rustig (straat)beeld. Aandacht dus voor de buitenkant(-en).
2. Hoe is een haag toe te passen in de tuin?
In de eerste plaats is een haag als levende omheining van een lapje grond toe te passen. De haag wordt geplant langs de grenzen van de tuin. En vormt zo de ‘wanden’ van de tuinkamer. Er ontstaat letterlijk een soort kamer onder voorwaarde dat de hoogte van de haag tot boven ooghoogte uitgroeit. Blijft of wordt de haag lager gehouden dan ooghoogte, dan is de werking ervan minder ruimtelijk. Een lage haag is als het ware een schotje in de ruimte maar formeert geen ruimte. Ruimtelijk gezien dus een essentieel verschil. Een combinatie ervan namelijk een hoge haag langs de begrenzingen van de tuin en ergens in de ruimte van de tuin een lage haag vergroot opties gezien de ruimtelijke werking ervan: de tuin lijkt groter dan ze in werkelijkheid is, zoals in onderstaande voorbeelden is te zien.
 |
 |
|
| De tuin ruimtelijk bepaald door hagen | De tuin geleed door een haag |
|---|
Een andere veel toegepaste vormgeving met haagjes is de opsluiting van kleine beplantingsvakken. Veel wordt hiervoor de randpalm (Buxus sempervirens) toegepast. Heel goed is een zelfde effect te bereiken met o.m. lavendel (Lavandula angustifolia), tijm (Thymus serphyllum) of heiligenbloem (Santolina chamaecyparissus). Prachtige voorbeelden van het gebruik van hagen in hoogten zijn te zien in monumenten van de baroktuinkunst. In Nederland is daarvan de voormalige paleistuin van Het Loo een voorbeeld, in Frankrijk de tuinen van Versailles, in Denemarken de tuin bij het kasteel Egeskov en in
 |
Duitsland bij Hannover de tuin van Herrenhausen. Het fraaie van hagen is ook dat in de winter het frame en het lijnenspel, ook al ligt er sneeuw, prachtig afleesbaar is. De heldere, strakke lijnen vormen een soort reliëf in het smetteloze wit van een met sneeuw overdekte tuin.
3. Waar moet je zoal op letten voordat je aan een haag begint?
Een haag om de tuin komt meestal te staan langs de erf- of eigendomsgrenzen van het perceel. Meet dus van tevoren goed uit wat van u is, dit voorkomt narigheid achteraf. Hou er rekening mee dat de haag in de loop der jaren breed zal uitgroeien. Hou dus enige afstand ten opzichte van het naastliggende perceel. Informeer uw buren vooraf dat u van plan bent een haag te planten. Maak afspraken over het onderhoud van de heg aan de zijde van uw buren! Doet u het onderhoud of doen zij het? Mag u op hun terrein komen voor het noodzakelijke knippen? Bedenk dat elk takje dat over de grens steekt door uw buren mag worden afgeknipt.
De hoogte van de haag is ook vaak een bron van ruzie. Laat een heg nooit hoger worden dan de in een bestemmingsplan vastgelegde maximale hoogte voor een schutting. Een hoogte van maximaal 1,80 m lijkt regel te zijn in Nederland. Het benemen van licht bij uw buren door een haag is sowieso bij voorbaat een zaak die u juridisch verliest.
4. Het planten van een haag
Bij de aanplant van een haag om of in de tuin doe je in feite een belangrijke investering. Een goed rendement van de investering wordt verkregen door de grondbewerking goed uit te voeren. Maak de grond ten minste zo’n 60 cm diep los door te spitten. De te planten soort haag en of deze in een enkele of dubbele rij of met kluit geplant wordt, bepaalt de breedte van de geul. Voor een enkele rij is een breedte van 50 cm voldoende; voor een dubbele rij 80 cm en wordt er kluitgoed geplant (bv. coniferen), dan is al gauw 80 – 100 cm noodzakelijk. Veelal zal er voedzame grond in de gegraven geul aangebracht moeten worden. Een goede tuinaarde volstaat. Bedenk wel dat een haag lang vaststaat en dus lange tijd moet teren op de aanwezige voedingsbodem. Vandaar.
Is de geul eenmaal gegraven en gaat er geplant worden, dan is planten langs een gespannen lijntje geen luxe. De bedoeling van een haag is nu eenmaal dat de afzonderlijke planten keurig in het gelid staan. Graaf voor elke haagplant een afzonderlijk gat of maak een geul. Plant de haag nooit dieper dan de planten op de kwekerij hebben gestaan. Bij kluitgoed kan het juten gaas om de kluit blijven, maar maak de knoop die om de stam gelegd is wel los. Het jute zal na verloop van tijd gewoon wegrotten. Trap na het zetten van de haagplant de aarde rondom goed aan en controleer nogmaals of deze in lijn en vooral goed rechtop staat. Direct na het planten van de volledige haag kan bijgeknipt en afgetopt worden.
5. Welke planten zijn geschikt als haag?
In de tabel hierachter zijn de belangrijkste geslachten en soorten vermeld, die geschikt zijn om als haag aan te planten. Er zijn uiteraard wel meer soorten. Voor het gemak is tevens aangegeven tot welke hoogte een haag kan opgroeien. De meeste soorten kunnen ook los uitgroeien en hoeven alleen met de schaar gecorrigeerd te worden als u dat noodzakelijk vindt.
Denk eraan dat het knippen van een haag wel moet inhouden dat je erbij kunt met hegge- of elektrische schaar. Laat de haag daarom niet te breed en te hoog worden.
